Chương 08 - Phần 2
"Cứ nhìn câu chuyện theo chiều hướng đó thì thấy nó lạ lùng làm sao, lai lịch Amy Durrant càng mù mịt hơn. Amy Durrant là ai? Một người bạn đồng hành vô danh như sao lại bị giết chết bởi bàn tay của người bạn? Đằng sau tai nạn tắm biển còn ẩn chứa điều gì nữa? Cô ta được Mary Barton nhận vô làm một chân hầu bàn mới đây được mấy tháng. Mary Barton đưa cô ta ra nước ngoài, vừa đến nơi được một ngày, hôm sau cô ta gặp nạn. Đôi bạn dễ thương đúng là mẫu người Anh tao nhã giản dị! Câu chuyện càng ly kỳ hơn, đó là theo tôi nghĩ. Tôi muốn thả hồn cho trí tưởng tượng bay đi xa."
"Ông không giúp gì được sao." Cô Helier hỏi.
"Này cô em, tôi giúp gì được hở? Bằng chứng đâu. Các nhân chứng cùng khai như cô Barton. Tôi tự nêu lên nhiều điểm nghi vấn, chỉ có thể đặt ra một câu hỏi là mối quan hệ của Amy Durrant ra sao? Nay mai qua Anh tôi tìm gặp bà chủ nhà cho thuê phòng, tôi sẽ kể lại những gì đã nhìn thấy, như vừa kể ra cho cô em nghe."
"Ông đã thấy được có mấy điểm khác thường," bà Marple nói.
Bác sĩ Lloyd gật.
"Hết phân nửa thời gian tôi cảm thấy xấu hổ vì việc làm đã qua. Sao phải nghi cho người phụ nữ Anh khả ái, xinh đẹp này nhẫn tâm muốn hại người? Tôi phải tỏ ra thân mật với nàng những lúc còn lưu lại trên đảo một thời gian ngắn. Cùng với chính quyền địa phương tôi đã cố gắng giúp nàng như là một người đồng hương nơi đất khách quê người, về sau tôi hiểu được nàng biết tôi nghi cho nàng và ghét bỏ nàng."
"Cô nàng ở trên đảo bao lâu?" Bà Marple hỏi.
"Khoảng chừng hai tuần lễ. Cô Durrant được chôn cất tại đây, mười bữa sau nàng đáp tàu về bên Anh. Sau tai nạn nàng bị sốc bỏ luôn ý định ở lại chơi cho qua mùa Đông. Đó là những gì nàng nói."
"Nàng bị sốc thiệt sao?" bà Marple hỏi. Bác sĩ lưỡng lự.
"À, điều đó không có nghĩa nàng phải đau đớn ra mặt," ông dè dặt nói.
"Cụ thể là nàng không mập ra?" bà Marple hỏi.
"Bà biết không, đó là một điểm khá thú vị. Giờ tôi nhớ lại, bà hỏi nghe có lý. Tôi thấy nàng... vâng, dường như là hơi mập ra."
"Khiếp quá." Jane Helier rùng mình kêu lên, "Cô nàng mập ra nhờ vấy máu nạn nhân."
"Hơn nữa, nghĩ lại tôi nhớ đã nghi oan cho cô nàng," bác sĩ Lloyd kể. "Nàng đã nói một câu gì đó trước khi bỏ đi, làm ta có thể nghĩ theo một chiều hướng khác. Có thể là, mà chắc phải vậy, lương tâm nàng đã trỗi dậy, tuy có muộn màng... thấy đây là hành vi vô cùng táo tợn."
"Ngay tôi hôm trước khi rời đảo Canaries, nàng mời tôi đến ngỏ lời cám ơn tôi đã bỏ công giúp đỡ nàng. Tôi không màng chuyện đó, vì bổn phận mà tôi phải làm thôi. Ngẫm nghĩ một lúc nàng chợt hỏi lại.
"Ông có nghĩ là...," nàng hỏi, "... một người có thể tự biện hộ cho mình khi nắm được luật lệ trong tay."
"Tôi cho nàng biết ngay đó là một câu hỏi khó trả lời. Nhưng nói chung theo tôi thì không được, bởi luật lệ là luật lệ, mọi công dân phải chịu tuân thủ?
"Ngay cả khi luật không còn khả năng bảo vệ?"
"Tôi hoàn toàn không hiểu được."
"Thật khó giải thích, nhưng một người có thể làm một hành vi được coi là sai trái hoàn toàn, nghĩa là được coi là phạm tội, ngay cả hành vi đó xuất phát do thiện ý mà ra."
Tôi đáp lại một cách thẳng thừng, "có thể những tên tội phạm muốn nghĩ theo cách của bọn chúng ở thời điểm đó," nghe nói nàng ngả người ra sau.
"Nếu vậy thì khiếp quá," nàng nói khẽ. "Khiếp quá."
"Rồi nàng đổi giọng nói, nhỏ nhẹ xin tôi cho một liều thuốc ngủ. Nàng cảm thấy khó ngủ kể từ lúc... nàng ngần ngừ, từ lúc nàng bị một cú sốc đau đớn."
"Cô nói gì thế? Chuyện gì thấy khiếp? Hay cô em nghĩ ngợi gì ở trong đầu?"
"Ở trong đầu? Tôi có việc gì phải nghĩ ngợi trong đầu?"
"Nàng nói nghe kịch liệt, hoài nghi tất cả."
"Lo nghĩ có khi dễ bị mất ngủ," tôi nói nhỏ, vừa đủ nghe.
Nàng nghĩ ngợi một lúc.
"Ý ông là lo nghĩ chuyện ngày mai hay là lo nghĩ chuyện xưa cũ, cũng không làm sao thay đổi được?"
"Cả hai."
"Chỉ có nghĩ ngợi chuyện đã qua mới là chẳng được ích gì. Làm sao tìm lại được cái đã mất. Chao ôi! Có ích gì! Đừng lo nghĩ, chớ nên lo nghĩ làm gì!"
"Tôi cho nàng một liều thuốc ngủ nhẹ rồi ra về. Vừa đi tôi chợt nhớ câu nàng vừa nói lúc nãy. "Làm sao tìm lại được cái đã mất..." Mất gì? Mất ai?
"Tôi nghĩ ngay lần gặp gỡ cuối cùng sẽ báo hiệu có việc gì sắp đến. Tôi không mong đợi thế, nhưng khi nó đến, tôi không lấy làm ngạc nhiên. Bởi vì như mọi người đã biết, Mary Barton là một người phụ nữ hết lòng vì bạn chứ không phải là một kẻ có tội vì nhẹ dạ, một khi đã quyết tâm là quyết thực hiện, không một chút băn khoăn vì tin vào quyết định của bản thân. Tôi nghĩ trong đầu lần gặp gỡ cuối cùng nàng đã bộc lộ một chút hoài nghi về lòng quyết tâm vừa kể. Tôi hiểu ngay ý nàng muốn nói ra, nàng bắt đầu nhận thấy một cuộc tự vấn lương tâm kịch liệt, nàng muốn hối hận."
"Câu chuyện lại xảy ra ở Cornwall, một khu nghỉ mát khá vắng vẻ vào mùa này. Thời điểm đó là vào cuối tháng Ba. Tôi coi báo thấy đăng tin một cô nàng thuê phòng ở lại khách sạn nhỏ, tên nàng là Barton. Thoạt nhìn vẻ ngoài có vẻ lập dị, khiến mọi người phải để mắt dòm ngó.
Buổi tối, trong phòng một mình nàng đi lui đi tới mồm nói lảm nhảm, làm cho hai phòng bên cạnh cảm thấy khó chịu. Một bữa nọ nàng đến nhà thờ xin gặp thầy trợ tế, nàng muốn xưng tội với thầy. Nàng vừa phạm một trọng tội. Nhưng nghĩ sao, thay vì nói ra hết, nàng đứng lên ra về, xin hẹn đến gặp thầy bữa khác. Thầy trợ tế hoang mang và nghĩ chắc là nàng có vấn đề tâm thần, không muốn nghĩ là nàng phạm tội."
"Sáng bữa sau mới hay nàng đã bỏ đi mất dạng. Nàng để lại một lá thư gởi sở điều tra tư pháp. Nội dung như sau:
"Hôm qua tôi đến nhà thờ xin gặp thầy trợ tế để xưng tội, nhưng mà chưa được cho phép. Bà ta không chấp nhận. Tôi nghĩ được một cách để tạ lỗi... lấy mạng đổi mạng, tôi phải chịu thế mạng y như cô ta đã chết. Đến lượt tôi phải chịu trầm mình dưới biển sâu. Chỉ có cái chết mới mong được giải oan. Nghĩ lại tôi thấy không phải vậy. Nếu muốn được Amy tha thứ tôi phải đi tìm gặp nàng. Xin đừng cố ai oán trách vì cái chết của tôi. Mary Barton."
"Quần áo của nàng được tìm thấy tại một bãi tắm gần một vũng nước vắng vẻ. Có thể là nàng đã cởi bỏ quần áo lại đây, lao mình ra biển, nơi sóng nước cuồn cuộn có thể dìm chết người bơi ra tới đó."
"Không tìm thấy xác, chờ mãi vẫn không thấy, mọi người tin là nàng đã chết. Nàng giàu có, tài sản để lại tính ra được trăm ngàn bảng Anh, lúc chết không làm di chúc nên tài sản được giao lại cho bà con gần với nàng... một gia đình họ hàng ở bên Úc. Biên bản được bí mật lập ra, xác nhận vụ tai nạn trên đảo Canary, cái chết của cô Durrant khiến cho cô bạn loạn trí. Sở điều tra tư pháp đưa ra phán quyết: nạn nhân đã tự tử trong tình trạng tâm thần không ổn định."
"Như vậy thảm kịch Amy Durrant và Mary Barton tới đây coi như kết thúc."
Câu chuyện dừng lại một lúc lâu, chợt nghe Jane Helier thở dài.
"Ôi, ông đừng bỏ dở câu chuyện, đang tới hồi kết đầy kịch tính. Ông nên kể cho hết."
"Này cô bạn, đây không phải là chuyện dài nhiều tập, chuyện đời thường là thế đó, đến hồi nó phải kết thúc."
"Tôi không chịu," Jane nói, "tôi muốn nghe cho hết."
"Tới đây ta cần phải vận dụng trí tuệ, cô Helier," ngài Henry phân giải, "tại sao Mary Barton lại đi giết chết người bạn đồng hành? Đó là một vấn đề do bác sĩ Lloyd muốn nêu lên để chúng ta suy đoán."
"Chà, khá lắm," cô Helier nói, "nàng có cả một ngàn lẻ một lý do để giết người. Ý tôi muốn nói; ôi, tôi cũng không biết. Có thể giết người chỉ vì một cơn tức giận, hay là vì ghen tuông dù không nghe bác sĩ Lloyd nhắc tới một người đàn ông nào cùng quen biết đi chung chuyến tàu... ờ, nhưng ông đã biết chuyện đi tàu và những chuyến du lịch biển nó như thế nào rồi."
Cô Helier dừng lại, lấy hơi lên, người đối diện bây giờ mới nhận ra mái tóc của Jane còn cao siêu hơn cả bộ óc bên trong.
"Tôi có thể nên lên nhiều suy đoán," bà Bantry nói, "nhưng gút lại chỉ còn một. Thế này, tôi cho là cha của cô Bantry phất lên giàu có là do đã đánh bại được cha của Amy Durrant, nên nàng mới quyết chí trả thù. Chao ôi, không, tôi đã nhớ nhầm, chán thật! Vì sao một người chủ giàu có lại muốn giết người theo hầu mình? Tôi hiểu ra rồi. Cô Barton có một cậu em trai, gã này vì thất tình với cô Amy Durrant nên đã dùng súng tự sát. Cô Barton chỉ chờ có cơ hội này. Amy gặp lúc sa sút. Cô Barton đề nghị cô ta làm bạn đồng hành đi du lịch qua đảo Canaries luôn tiện để có dịp rửa hận. Nghe được đấy chứ?"
"Tuyệt!" ngài Henry nói. "Chỉ có điều từ nào giờ ta chưa biết cô Barton có một người em trai."
"Ta suy ra," bà Bantry nói, "nếu như không có người em trai thì nàng không có cớ gì phải phạm tội. Vậy người em trai đó chắc phải có. Ông hiểu chứ, Watson?"
"Lập luận nghe cũng hay, Dolly," chồng bà nói. "Nhưng vẫn là suy đoán."
"Tất nhiên," bà Bantry nói. "Chỉ có vậy thôi, ta nên suy đoán. Bởi chưa tìm ra manh mối. Ông cứ nói đi, ông được quyền suy đoán."
"Chà tôi biết nói gì đây. Theo như lời nhận xét của cô Helier dường như có bóng dáng một người đàn ông xen vô đây. Nghe này Dolly, có thể ông ta là mục sư bề trên. Cả hai người giành thêu cho ông chiếc áo lễ hay một món gì đó, không hiểu sao ông mặc chiếc áo do Durrant thêu trước. Chắc mà, phải là một món đồ thêu. Để xem làm sao nàng mang tới cho ông mục sư. Hai cô nàng này điên hết rồi, cùng nhắm vô một ông thầy điển trai. Bà sẽ còn nghe nhắc đi nhắc lại chuyện này."
"Tôi thiết nghĩ cần phải nói cho rõ hơn," ngài Henry nói, "dù chỉ là một cách suy đoán. Theo tôi thì cô Barton đang ở trong tình trạng loạn trí. Những trường hợp như vậy thì rất nhiều, không thể đếm cho hết. Chứng ngông cuồng đến lúc cao điểm, không kìm được, nàng tự tìm lối thoát bằng cách giết một mạng người... phải là một người nữ. Về lai lịch cô Durrant không ai rõ. Vậy có thể trước đây nàng đã trải qua một thời 'đen tối'. Cô Barton tìm hiểu được bèn ra tay, tìm cách sát hại. Về sau nghĩ lại hành vi nàng cho là chính đáng đã khiến nàng bối rối, thấy ân hận. Nàng như là một người loạn trí. Nào, bà Marple, bà có đồng ý với tôi không?"
"Chắc là không, thưa ngài Henry," bà Marple nói, vừa cười xởi lởi. "Hành vi của nàng chứng tỏ nàng còn là một người tỉnh táo, lanh lẹ."
Jane Helier chợt kêu lên một tiếng, nói xen vô. "Ối chà, tôi thật là ngốc nghếch. Để tôi nghĩ lại thử coi? Lẽ ra phải như thế này. Một cuộc tống tiền! Người bạn đồng hành muốn tống tiền. Không hiểu sao bà Marple lại cho là thà nàng tự tử đi còn hay hơn. Tôi nghĩ không ra chỗ này."
"Chà!" Ngài Henry nói, "cô em biết không, bởi bà Marple đã từng chứng kiến một vụ tương tự xảy ra ở làng St. Mary Mead."
"Ông thì lúc nào cũng muốn trêu tôi, thưa ngài Henry," bà Marple có ý trách móc. "Thật tình mà nói tôi sực nhớ lại chuyện bà Trout, bà đứng ra nhận tiền hưu cho ba người bạn già đã qua đời, không cùng một xóm đạo."
"Chuyện này coi bộ rắc rối," ngài Henry nói. "Tôi thấy chẳng giúp gì được trong vụ này."
"Tất nhiên là không," bà Marple nói, "không thể - theo ông nghĩ. Nhưng một số gia đình còn nghèo, món tiền hưu trí là niềm an ủi cho họ. Tôi thấy người ngoài khó mà thông cảm cho họ. Ý tôi muốn nói mọi thứ trông chờ vô bà lão về hưu trí, tình cảnh không khá hơn mấy người già khác."
"Ô kìa," ngài Henry nói, đang còn hoang mang.
"Tôi không có tài kể lể mọi chuyện. Ý tôi muốn nói lúc ban đầu bác sĩ Lloyd nêu lên hai người đàn bà nhưng không cho biết cụ thể là ai, làm sao tôi có thể đoán được có một người thứ ba là thủ phạm. Nếu có chăng nữa là sau đó một, hai ngày, nhưng ngay bữa sau đó một trong hai người bị chết đuối, giả sử người còn lại tự nhận mình là cô Barton thì sao, không lẽ có một người khác đứng ra mạo nhận là nàng."
"Bà cho là... Ồ, tôi hiểu." Ngài Henry thong thả nói.
"Cách suy diễn đó cũng bình thường thôi. Bà Bantry sắp đưa ra một lối lập luận tương tự. Vì sao một bà chủ giàu có muốn giết người bạn đồng hành đáng thương kia? Đúng ra phải nói ngược lại mới phải. Ý tôi muốn nói, sự việc phải diễn ra đúng như vậy."
"Thật sao?" Ngài Henry nói. "Nghe bà nói tôi đâm hoảng."
"Lẽ dĩ nhiên," bà Marple nối lại câu chuyện, "cô nàng lấy quần áo cô Barton mặc vô nhìn hơi chật để cho thấy nàng có hơi mập ra. Tôi muốn đặt ra một câu hỏi. Một người đàn ông lạ mặt nhìn vô thấy ngay nàng mập ra, chớ không phải bộ quần áo hơi chật... dù ta biết đó là một nhận xét không hợp lôgic."
"Giả sử Amy Durrant giết chết cô Barton thì nàng sẽ được gì?" Bà Bantry hỏi. "Nàng không thể đánh lừa ai mãi được."
"Cùng lắm là một vài tháng," bà Marple nói. "Trong thời gian đó nàng đi ra nước ngoài du lịch, tránh mặt người quen biết. Vì vậy nên tôi mới dám nói nhìn người này thấy giống người kia. Còn hình chụp dán trong sổ hộ chiếu chẳng ai để ý chuyện đó... bà đã biết hộ chiếu là sao. Qua tháng ba nàng tới vùng Corirwall giả bộ sống kiểu lập dị để cho người ta dòm ngó chơi. Đến lúc mọi người tìm thấy quần áo nàng bỏ lại ngoài bãi biển cùng với bức thư tuyệt mệnh nên không ai có thể nghĩ câu chuyện có kết cuộc tầm thường đến vậy."
"Nghĩa là..." Ngài Henry hỏi.
"Không tìm thấy xác," bà Marple khẳng định. "Sự việc đã bày ra trước mắt ngài, và nếu như không ai tìm cách đánh lừa được ngài... kể cả suy đoán một vụ phạm tội hay là chuyện thủ phạm muốn sám hối. Không tìm thấy xác. Một sự thật không thể chối cãi."
"Ý của bà là..." bà Bantry nói, "... không có chuyện ân hận hay sao? Không có chuyện cô ta nhảy xuống biển tự vận sao?"
"Làm gì có chuyện nàng tự vận!" Bà Marple nói. "Đến đây bà Trout lại xuất hiện trong suy nghĩ của tôi."
"Bà Trout có biệt tài đánh lừa thiên hạ, nhưng lần này bà gặp ngay sư phụ là tôi. Có thể nói tôi biết tỏng cái vụ cô Barton cảm thấy ân hận ra làm sao. Muốn tự vận ư? Cô nàng đã bỏ đi qua Úc, nếu tôi đoán không nhầm."
"Bà Marple, bà nói đúng," ông bác sĩ kêu lên. "Chớ còn ai nữa. Tôi lại một phen kinh ngạc. Sao nữa, nhớ lúc còn ở Melbourne... Bà đã khiến tôi một phen hú vía."
"Tức là ông muốn nhắc lại một sự việc trùng hợp ngẫu nhiên sau cùng?"
Bác sĩ Lloyd gật.
"Mà phải, thật là một điều không may cho cô Barton mà cũng có thể là Amy Durrant... bà nghĩ sao thì tùy. Tôi theo làm bác sĩ trên tàu một thời gian, lúc tàu cập bến Melbourne, người đầu tiên tôi nhìn thấy lúc lên bờ chính là cô nàng đã tự vận ở Cornwall. Chạy đâu cho khỏi, tôi biết ngay mà, nàng bèn chơi nước liều... kể ra hết mọi chuyện cho tôi nghe, không lo sợ bị tiết lộ. Một cô nàng lạ đời, theo tôi nghĩ là hoàn toàn suy đồi về mặt đạo đức. Là người con đầu trong một gia đình chín anh chị em nghèo xơ xác. Đã có lần viết thư cầu xin giúp đỡ từ người anh bà con giàu có ở Anh, nhưng bị từ khước. Cô Barton gây gổ với cha mấy người bên đó. Tiền bạc túng thiếu, không thể lấy đâu ra lo thuốc men cho ba người em còn nhỏ. Ngay tức thì Amy Barton vừa nghĩ ra một cách giết người táo bạo. Nàng đáp tàu qua Anh xin làm một chân giữ trẻ. Tranh thủ thời cơ xin làm bạn với cô Barton, lúc này tự xưng cô là Amy Durrant. Nàng thuê một căn phòng đem đồ đạc về đó giả dạng người lương thiện. Còn cái màn chết đuối bất chợt hiện ra trong đầu, chờ thời cơ thuận lợi nàng sẽ tính. Đến lượt nàng dựng lên màn chót của tấn tuồng đòi quay về Úc, theo đúng kịch bản. Nàng với mấy anh chị em sẽ được thừa hưởng gia tài vì là chỗ bà con họ hàng."
"Quả thật một âm mưu táo bạo hết chỗ chê," ngài Henry nói. "Có thể nói một âm mưu hoàn hảo. Nếu quả thật cô Barton đã chết ở Canaries, tất nhiên phải nghi cho Amy Durrant do ở chỗ là bà con với gia đình Barton nên sẽ bị lộ tẩy, nhờ trước đó nàng thay tên đổi họ nhưng có sự liên kết giữa hai vụ án, tùy ông nghĩ sao cũng được, nên chuyện đó được cho qua. Vâng, phải nói là một âm mưu hoàn hảo."
"Cô nàng liệu có bề gì không?" Bà Bantry hỏi. "Còn ông thì tính sao, thưa bác sĩ Lloyd?"
"Tôi thấy mình thật khó xử, thưa bà Bantry. Theo luật lệ phải trưng ra bằng chứng, còn tôi thì thấy được có bao nhiêu đâu. Với cương vị là một người thầy thuốc có mấy điều tôi nêu lên, nhìn bề ngoài nàng còn có vẻ như là không thiết sống. Tôi theo nàng về tới nhà... một gia đình ấm cúng, trong nhà chỉ trông chờ vô nàng, người chị cả, không ai có một ý nghĩ trong đầu rằng nàng là một kẻ tội phạm. Khi chưa biết rõ đầu đuôi sự việc thì không nên để cho bọn trẻ phải đau buồn nên tôi đâu dám nói ra. Nàng chỉ thú nhận với tôi ngoài ra chuyện này không ai hay biết. Chuyện đó chỉ có Trời biết. Sau đó sáu tháng hay tin cô Amy Barton chết. Đến nay tôi vẫn chưa hiểu là lúc đó nàng có thấy vui và không cảm thấy ân hận hay không."
"Chắc là không đâu?" Bà Bantry nói.
"Tôi cho là có," bà Marple nói. "Bà Trout đã ân hận..."
Jane Helier khẽ lắc đầu.
"Ối chà," nàng nói, "thật là khủng khiếp. Tới giờ này tôi chưa rõ là ai muốn trấn nước ai. Mà sao lại có chuyện bà Trout xen vô đây nhỉ?"
"Không có đâu, cô em," bà Marple nói, "bà ta chỉ là một người bình thường... dù không tử tế cho lắm... ở trong làng."
"Ồ!" Jane nói, "ở trong làng. Nhưng trong làng có chuyện gì lạ đâu," nàng thở ra. "Nếu tôi mà ở trong làng chắc là không còn đầu óc đâu nữa."