Chương 16 Phần 3
Gimli giúp đỡ được Gandalf rất ít, ngoại trừ lòng can đảm vững vàng của ông. Ít nhất ông cũng không run rẩy trong bóng đêm mờ mịt nhưng phần lớn những người khác. Thầy phù thủy thường hỏi ý kiến ông ở một số điểm khi nghi ngờ trong việc chọn đường; nhưng thường thì Gandalf là người đưa ra lời nói sau cùng. Hầm Mỏ Moria mênh mông và rắc rối hơn sự tưởng tượng của Gimli, con trai của Gluin, chủng tộc người lùn núi cho dù ông đã từng ở đó. Những ký ức xa xưa của Gandalf về cuộc hành trình dài xa xưa chẳng giúp ích được gì nhiều, nhưng thậm chí trong vùng tối tăm và bất chấp tất cả những ngã rẽ trên đoạn đường ông vẫn biết rõ là ông muốn đi đâu, và ông không hề nản chí, khi mà con đường này vẫn còn dẫn đến nơi ông muốn đến.
"Đừng lo lắng!" Aragorn nói. Họ ngừng lại lâu hơn bình thường một lúc, rồi Gandalf và Gimli thì thầm cùng với nhau; những người khác tụ tập đằng sau, lo lắng chờ đợi. "Đừng lo! Tôi đã đi cùng với ông ta suốt nhiều cuộc hành trình rồi, cho dù chưa có lần nào tối tăm như vậy, và vùng Rivendell đã có nhiều câu chuyện về những chiến công vĩ đại của ông ta mà tôi chưa từng thấy bao giờ. Ông ta sẽ không lạc lối đâu - nếu như vẫn còn có đường để tìm. Ông ta đã dẫn chúng ta vào đây bất chấp nỗi sợ hãi của chúng ta, nhưng rồi ông ta sẽ dẫn dắt chúng ta thoát ra, dù ông phải trả bất kỳ giá nào. Ông ta tìm đường về nhà trong đêm tối mịt mùng còn giỏi hơn cả những con mèo của Nữ Hoàng Beruthiel."
Đội Đồng Hành đã rất may mắn khi có được một người dẫn đường như vậy. Họ không có chút chất liệu gì để nhóm lên những ngọn đuốc; trong cuộc đụng độ liều mạng ở bên ngưỡng cửa nhiều thứ đã bị bỏ lại bên ngoài. Nhưng nếu không có chút ánh sáng nào họ cũng sẽ sớm trở nên khó khăn. Không phải chỉ là việc có nhiều đường để chọn, mà còn có những lỗ và hầm bẫy, và những cái giếng tối tăm nằm bên cạnh con đường mà tiếng chân họ đang vẳng qua. Có nhiều vết nứt và kẽ sâu trên những bức tường và nền nhà, và cứ chốc chốc lại có một vết nứt mở rộng ra trước chân họ. Vết rộng nhất khoảng bảy foot, và phải mất một lúc lâu Pippin mới gom đủ can đảm để nhảy qua khoảng cách chết người này. Tiếng động của tiếng nước khuấy động vẳng lại từ phía nam như thể có một số bánh xe gió đang quay từ sâu bên dưới.
"Dây thừng!" Sam thì thầm. "Tôi biết là là tôi sẽ cần nó nếu như tôi đã quên nó!"
Khi những mối nguy hiểm này trở nên thường xuyên hơn thì tốc độ di chuyển của họ càng chậm đi. Có vẻ như họ đã đi mãi mà chẳng có tận cùng ở vùng chân núi này này. Họ đã mệt hơn, và có vẻ như không còn tâm trí để nghĩ đến việc dừng lại ở bất kỳ đâu nữa. Tinh thần Frodo đã lên được một lúc sau cuộc trốn thoát của ông, và sau khi đã ăn một chút và uống một hớp rượu bổ nhưng bây giờ thì nó hạ thấp xuống đầy bứt rứt, một nỗi sợ khiếp dâng trào, trùm lên ông trở lại. Cho dù ông đã được chữa khỏi vết dao đâm ở Rivendell, thì vết thương khắc nghiệt ấy vẫn không phải là không còn tác động lên ông nữa. Những giác quan của ông trở nên sắc bén hơn và trở nên thính nhạy hơn với những thứ không thể nhìn thấy được. Có một dấu hiệu thay đổi là ông nhanh chóng nhận ra rằng ông có thể nhìn thấy trong bóng tối rõ hơn bất kỳ ai trong số các bạn đồng hành của mình, có thể chỉ trừ Gandalf! Và dù thế nào thì ông cũng là người mang chiếc Nhẫn: nó được treo trên sợi dây chuyền trên ngực ông, và có những lúc thì nó có vẻ trở nên rất nặng. Ông cảm thấy rõ có ma quỷ ở phía trước và ma quỷ đang đuổi theo sau; nhưng ông không nói gì. Ông nắm chặt hơn chuôi thanh gươm của mình và tiếp tục bền bĩ bước đi.
Đội Đồng Hành phía sau ông nói chuyện rất ít, và họ chỉ thì thầm rất vội. Không có âm thanh nào vang lên ngoại trừ âm thanh tiếng chân của chính họ; tiếng chân thình thịch từ đôi ủng người lùn của Gimli; tiếng bước đi nặng nề của Boromir, tiếng bước chân nhẹ nhàng của Legolas; tiếng bước chân lướt nhẹ rất khó nghe thấy của những đôi chân hobbit, và ở phía sau cùng là tiếng chân chậm chắc của Aragorn với những bước sải dài. Khi họ dừng lại một lúc thì họ không nghe thấy gì cả, trừ tiếng tí tách nhỏ giọt của những giọt nước không thấy được thỉnh thoảng lại vang lên. Nhưng Frodo bắt đầu nghe thấy, hoặc tưởng tượng thấy là mình đang nghe thấy, những tiếng động khác: nó giống như tiếng hạ bước nhẹ nhàng của những đôi chân trần. Nó không bao giờ đủ lớn hoặc đủ gần, bởi vì ông cảm thấy chắc chắn là ông nghe thấy nó; nhưng khi nó bắt đầu vang lên thì nó chẳng hề dừng lại trong khi Đội Đồng Hành đang di chuyển. Nhưng nó không hề để lại một tiếng vang nào, khi họ ngừng lại thì nó khẽ lộp độp thêm một chút và rồi trở nên yên tĩnh.
Khi họ đi vào Hầm Mỏ thì đã quá hoàng hôn. Họ đã đi suốt nhiều giờ liền và chỉ ngừng lại nghỉ những lúc ngắn, thì Gandalf bắt đầu cuộc kiểm tra nghiêm túc đầu tiên của mình. Trước mặt ông một cổng vòm tối tăm rộng lớn đang mở vào ba lối đi: tất cả cùng dẫn đến một hướng đi chung, về phía đông; nhưng con đường nằm bên trái thì dẫn xuống, trong khi con đường bên phải leo lên, và con đường giữa thì có vẻ như tiếp tục dẫn tiếp, bằng phẳng và dễ đi nhưng rất hẹp.
"Ta chẳng nhớ gì về chỗ này!" Gandalf nói, đứng ngập ngừng dưới cổng vòm. Ông giơ cao cây quyền trượng của mình với hi vọng tìm thấy một số dấu hiệu của những câu viết có thể giúp ông lựa chọn; nhưng ông chẳng hề thấy gì về những thứ như vậy. "Ta quá mệt rồi, không thể quyết định được," ông nói, lắc đầu. "Và ta cho rằng các anh cũng mệt như ta, hoặc còn mệt hơn nữa. Tốt hơn là chúng ta nên dừng lại ở đây cho hết đêm nay. Các anh biết ta muốn nói gì! Ở đây lúc nào cũng tối; nhưng Mặt Trăng muộn bên ngoài đang lên về phía tây và nửa đêm đã qua rồi."
"Bill già tội nghiệp!" Sam nói. "Tôi không biết nó đang ở đâu. Tôi hi vọng là bọn sói chưa bắt được nó."
Họ tìm thấy một cái cửa đá lớn ở bên trái của cái cổng vòm khổng lồ: nó đã nửa đóng lại, nhưng chỉ một cái đẩy nhẹ của có thể đẩy nó trở lại dễ dàng. Đằng sau đó là một căn phòng lớn được khắc vào đó.
"Bình tĩnh! Bình tĩnh!" Gandalf kêu lên khi Merry và Pippin phóng vọt đến, vui mừng vì đã tìm thấy một nơi mà họ có thể nghỉ ngơi mà ít nhất cũng cảm thấy được che chở nhiều hơn trên đường quang. "Bình tĩnh! Các anh vẫn không biết bên trong nó là cái gì mà. Ta sẽ đi trước."
Ông thận trọng bước vào, và những người khác nối đuôi theo sau. "Đây!" ông nói, chỉ cây quyền trượng vào giữa phòng. Trước chân ông họ thấy một cái hố tròn lớn giống như miệng một cái giếng. Những sợi xích gãy và đầy bụi năm bên cạnh và kéo lê xuống một cái hố đen. Những mẩu đá vụn nằm gần đó.
"Một trong số các anh có thể rơi xuống đó và vẫn còn tự hỏi là đến khi nào anh ta chạm được đáy," Aragorn nói với Merry. "Hãy để người dẫn đường đi trước nếu như các anh có được một người như vậy."
"Có vẻ như đây là một căn phòng canh gác, được làm để canh gác ba lối đi," Gimli nói. "Cái hố này rõ ràng là một cái giếng để những lính canh dùng, được phủ bằng một cái nắp đá. Nhưng cái nắp đã bị gãy rồi, và tất cả chúng ta đều phải cẩn thận trong bóng tối này."
Pippin cảm thấy bị cái giếng hấp dẫn đến mức tò mò. Trong khi những người khác trải chăn ra và làm giường bên những bức tường của căn phòng, càng cách xa cái hố trên nền nhà càng tốt, thì ông lại trườn đến bên miệng hố và nhìn xuống. Một luồng khí lạnh thốc lên vào mặt ông từ khoảng không vô hình trước mặt. Do một sự thôi thúc bất thình lình, ông mò mẫm tìm một hòn đá và thả nó rơi xuống. Ông cảm thấy tim mình đập thình thịch nhiều lần trước khi có được bất kỳ tiếng động nào. Rồi từ xa phía dưới, như thể hòn đá đã rơi vào nước sâu trong một hang động nào đó, có một tiếng tưng khẽ, rất xa, nhưng rõ ràng và lặp lại trong hầm sâu.
"Cái gì thế?" Gandalf kêu lên. Ông dịu đi khi Pippin thú nhận những gì ông vừa làm; nhưng ông vẫn rất tức giận, và Pippin có thể thấy mắt ông lóe lên.
"Đối với một người Took thì anh quá ngốc!" ông gầm gừ, "Đây là một chuyến đi quan trọng, chứ không phải là một buổi đi dạo của một hobbit. Lần sau hãy tự ném chính mình, và anh sẽ không còn gây rắc rối nữa. Bây giờ thì yên đi!"
Suốt nhiều phút sau chẳng còn nghe thấy gì; nhưng rồi có những tiếng gõ nhẹ vẳng ra từ phía dưới: tom-tap, tap-tom. Chúng ngừng lại, và khi những tiếng vang tắt hẳn, thì chúng lại lặp lại: tap-tom, tom-tap, tap-tap, tom. Chúng vang lên chập chờn như một loại dấu hiệu, nhưng sau một lúc thì những tiếng gõ tắt hẳn và không còn nghe thấy lại nữa.
"Đó là tiếng của một cây búa tạ, không thì tôi chưa bao giờ nghe thấy cả," Gimli nói.
"Phải," Gandalf nói, "và ta không thích nó. Nó có thể không ăn nhập gì với hòn đá ngu ngốc của Peregrin; nhưng đôi khi nếu có được cái gì đó xáo trộn thì tốt hơn là cứ để mọi thứ im lặng. Hãy cầu nguyện và đừng làm bất kỳ việc gì giống thế trở lại! Hãy cứ để chúng ta hi vọng rằng chúng ta sẽ có được một giấc ngủ mà không còn rắc rối gì nữa. Anh, Pippin ạ, có thể tiếp tục canh phiên đầu tiên, đó là phần thưởng cho anh," ông gầm gừ, khi ông cuộn mình vào trong chăn.
Pippin ngồi đau khổ bên cánh cửa trong vùng tối mịt mù; nhưng ông vẫn cứ quay vòng quanh, sợ là có một cái gì đó chưa biết sẽ trườn lên khỏi giếng. Ông ước gì ông có thể phủ lấp cái hố lại, dù chỉ là một cái chăn, nhưng ông không dám di chuyển lại gần nó, thậm chí khi mà Gandalf đã ngủ rồi.
Thật sự thì Gandalf vẫn còn thức, đang nằm yên suy nghĩ trong tĩnh lặng. Ông nghĩ rất lung, cố gợi lại từng ký ức của chuyến hành trình trước đây trong Hầm Mỏ, và lo lắng nghĩ đến chuyến đi tiếp theo mà ông sẽ đi; một ngã rẽ lạc lối có thể là một bất hạnh thảm khốc. Sau một giờ ông nhỏm dậy và đi về phía Pippin.
"Đi vào một góc và ngủ đi, con trai," ông nói với một giọng dịu dàng. "Ta nghĩ là cậu đã muốn ngủ. Ta không thể chợp mắt được, nên ta có thể nhân tiện canh gác luôn."
"Ta biết là ta gặp vấn đề gì," ông lầm bầm, khi ông ngồi xuống bên cánh cửa. "Ta cần có khói! Ta không hề được nếm nó kể từ buổi sáng nay trước cơn bão tuyết."
Điều cuối cùng mà Pippin thấy trước khi cơn ngủ chiếm lấy ông là cái bóng tối mờ mờ của thầy phù thủy già đang ngồi cuộn trên đất, tay giấu vào giữa hai gối. Cái mũi nhọn của ông sáng lên một thoáng, và khói cuộn ra.
Gandalf là người đánh thức mọi người dậy. Ông ngồi và canh gác trong cô độc trong khoảng sáu giờ, để cho những người khác nghỉ ngơi. "Và trong khi canh gác ta đã thức tỉnh tâm trí của mình," ông nói, "ta cảm thấy không thích con đường ở giữa; và ta không thích mùi vị của con đường ở bên trái, không khí ở phía dưới rất hôi hám, và ta không có ai chỉ dẫn. Ta sẽ chọn con đường phía bên phải. Đã đến lúc chúng ta phải lên lại."
Họ tiếp tục đi suốt tám giờ đồng hồ tăm tối, không tính đến hai khoảng nghĩ ngắn; và họ không gặp mối nguy hiểm nào, chẳng nghe thấy gì, và cũng chẳng thấy gì ngoài chút ánh sáng lập loè tỏa ra từ chỗ thầy phù thủy, nó bập bùng như một bóng ma trơi ở phía trước họ. Con đường họ chọn đang uốn lượn dẫn lên trên. Họ ước lượng nó đã dẫn vào trong vòng cung lớn dẫn lên, và nó khi nó dâng lên thì nó trở nên dốc và rộng hơn. Không có lối mở ra nào dẫn đến những hành lang hay đường ống khác ở bất kỳ phía nào, nền đất thì bằng phẳng và lành lặn, chẳng có hầm hố hay kẽ nứt nào. Cuối cùng thì họ đã có được một con đường quan trọng; và họ tiến thẳng với tốc độ nhanh hơn so với chuyến đi đầu.
Họ đi theo con đường này khoảng mười lăm dặm, tính theo đường thẳng về phía đông, cho dù họ đã thật sự đi được khoảng hơn hai mươi dặm. Khi con đường hướng lên trên thì tinh thần Frodo được nâng lên; nhưng ông vẫn cảm thấy bị đè nặng, và đôi khi ông vẫn nghe thấy hoặc nghĩ là mình nghe thấy đằng sau Đôi Đồng Hanh và sau tiếng chân thình thịch của họ, vẫn có tiếng bước chân đuổi theo chẳng để lại tiếng vang nào.
Họ đã đi một đoạn đường đủ xa để các hobbit có thể chịu được mà không phải nghỉ ngơi, và rồi tất cả đang tìm một nơi mà họ có thể ngủ, thì thình lình các bức tường ở hai phía trái phải biến mất. Họ có vẻ như đang xuyên qua ngưỡng một cái cổng vòm dẫn vào một vùng đất đen tối và trống rỗng. Có một luồng khí nóng thốc phía sau họ, và phía trước họ là bóng tối đang phả hơi lạnh vào mặt. Họ ngừng lại và lo lắng tụm lại với nhau,
Gandalf có vẻ hài lòng. "Ta đã chọn đúng đường," ông nói, "Ít ra thì chúng ta cũng đã đến được những nơi dễ chịu hơn, và ta đoán rằng chúng ta không còn cách xa phía sườn đông nữa. Nhưng chúng ta đang đi lên, cao hơn nhiều so với Cổng Dimril, trừ khi ta nhầm lẫn. Những cảm giác từ các luồng khí cho thấy chúng ta hẳn là đang ở trong một căn phòng rộng.Bây giờ thì ta sẽ mạo hiểm tạo ra một chút ánh sáng."
Ông nâng cao cây quyền trượng, và trong một lúc ngắn có một luồng sáng lóe lên. Bóng tối chập chùng quanh họ bị đẩy lùi ra xa, và trong một giây họ thấy một mái trần mênh mông nằm xa phía trên họ được nâng lên bằng nhiều cây cột vĩ đại tạc bằng đá. Phía trước và khắp mọi phía họ là một căn phòng khổng lồ trống rỗng đang trải rộng; những bức tường của nó đen tuyền, bóng loáng và trơn láng như những tấm kiếng, lóe sáng và lấp lánh. Họ thấy ba lối đi khác, từ ba cánh cửa vòm màu đen: một dẫn thẳng về phía đông phía trước họ, và ở mỗi bên một cánh cửa khác. Rồi ánh sáng tắt đi.
"Đó là tất cả những gì ta sẽ thử làm vào lúc này," Gandalf nói. "Ở bên phía sườn núi đã từng có những cái cửa sổ khổng lồ, và tay cầm của nó hướng ra về phía ánh sáng ở vùng phía trên Hầm Mỏ. Ta cho rằng đến lúc này thì chúng ta đã đến chỗ chúng, nhưng bên ngoài lại đang là đêm tối và chúng ta sẽ không thể nói gì cho đến sáng mai. Nếu ta đúng thì ngày mai chúng ta sẽ thực sự ánh sáng ban mai tràn vào. Nhưng trong khi đó thì tốt hơn chúng ta đừng đi xa hơn nữa. Chúng ta hãy nghỉ ngơi nếu có thể. Đến lúc này thì mọi thứ đã diễn ra khá tốt đẹp, và phần dài nhất trong con đường đen tối này đã qua. Nhưng chúng ta vẫn chưa xuyên hẳn qua chúng, và đó là một con đường dài dẫn xuống những Cánh Cổng mở ra thế giới."
Đội Đồng Hành qua đêm ở trong căn phòng hang động này, ngồi sát lại bên nhau trong một gốc để tránh gió lùa: có vẻ như đang có những luồng khí lạnh thổi thốc từ cái cổng vòm ở phía đông vào trong. Họ nằm gục mặt trong vùng bóng tối bao lao và trống rỗng, và tất cả bọn họ đều bị đè nặng bởi sự cô đơn và mênh mông của những căn phòng, những cầu thang và những nẻo đường vô tận. Những sự tưởng tượng hoang dại nhất của những lời đồn trong bóng tối đã khiến cho các hobbit cùng cảm thấy cái khủng khiếp và kỳ bí thật sự của Moria trong một thoáng chốc.
"Hẳn là đã từng có một lượng lớn người lùn ở đây," Sam nói; "và mỗi người họ đã làm việc cật lực trong vòng năm trăm năm để tạo thành tất cả những thứ này, và phần lớn mọi thứ đều được làm trong đá! Họ làm tất cả những điều đó để làm gì? Họ hẳn là đâu có sống trong những cái hố tối tăm này?"
"Những thứ này không phải là hố," Gimli nói. "Đó là một vương quốc lớn và là thành phố DawrrowdElf. Vào ngày xa xưa nó không tối tăm như vầy mà tràn đầy ánh sáng rực rỡ, và điều này vẫn còn được ghi nhớ trong những bài hát của chúng tôi."
Ông đứng dậy và đứng trong bóng tối ông bắt đầu cất giọng sâu thẳm, trong khi tiếng vang chạy lan xa trên trần nhà.
Thế giới còn tươi trẻ và núi hãy còn xanh
Mặt Trăng không tì vết, hãy còn sáng long lanh
Sông suối hay đá tảng, hãy vẫn còn tinh anh
Rồi Durin thức dậy và đơn độc du hành
Ông đặt tên cho chúng, những đồi núi vô danh
Ông uống từ giếng lạ những dòng nước ngọt lành
Ông rạp mình tìm kiếm, vùng Mirrormere vô danh
Rồi bỗng chợt xuất hiện, một vòng sao long lanh
Nhưng chuỗi ngọc sáng rực trên chỉ bạc anh lành
Thế giới thật tươi đẹp, núi non đã cao nhanh
Trong Những Ngày Xưa Cổ, trước khi đổ tan tành
Những triều vua vĩ đại, ở vùng Nargothrond
Cùng với Gondolin, người bây giờ đã xa
Những Vùng Biển Phía Tây, đã một thời chảy qua
Thế giới thật là đẹp, trong những ngày Durin
Trên ngai vàng lẫm liệt, ông là vua tất cả
Trong những phòng nhiều cột, làm bằng đá nguy nga
Trần là vàng sáng loá, nền là bạc xa hoa
Dấn ấn trên cửa ngỏ, nơi quyền lực tỏa ra
Ánh sáng của mặt trời, của trăng sao muôn xa
Trong những căn đèn sáng, bằng pha lê nguy nga
Mây chẳng thể che được, bóng đêm phải lùi xa
Sáng rực bao tráng lệ, bao ngày tháng dần qua
Búa vẫn nện đều khắp, trên mặt đe vang xa
Tiếng đục vỗ dồn dập, tiếng chạm đẽo gầm vang
Rèn nên những gươm sáng, những vỏ kiếm cao sang
Đào sâu những hầm mỏ, dựng lên những công trình
Bao ngọc ngà quý giá, bao châu báu đẹp xinh
Bao kim loại chế tác, những vẩy cá lung linh
Những khiên và áo giáp, những rìu và gươm thiêng
Những ngọn kích sáng loá, trên những đống ngọc ngà
Những người của Durin, chẳng bao giờ mệt mỏi
Dưới những ngọn núi sâu, dâng tiếng nhạc sục sôi
Tiếng đàn hạc ngân tấu, tiếng hát vang nơi nơi
Ngay ở bên ngưỡng cửa, kèn trumpet vang rền
Thế giới nay đã xám, núi xưa đã hoá già
Lửa rèn đã nguội lạnh, trơ tàn tro xót xa
Đàn hạc không ngân nữa, tiếng búa đã nhạt nhoà
Bóng đêm đã che phủ, những căn phòng Durin
Mộ ông nằm tăm tối, ở vùng Khazad-dym
Nhưng vẫn còn đâu đó, đắm chìm những sao xa
Trong bóng đêm lặng gió, ở tại Mirrormere
Trong nước sâu phẳng lặng, chiếc vương miện ngày nào
Để Durin thức dậy, khỏi giấc ngủ ngàn sao
"Tôi thích bài này!" Sam nói. "Chắc là tôi sẽ học nó. Tại vùng Moria, tại vùng Khazad-dym! Nhưng mà nó làm cho bóng tối có vẻ nặng nề hơn, cứ nghĩ đến những cái bóng đèn kia. Tất cả những đống châu báu và vàng bạc vẫn còn nằm lại đấy sao?"
Gimli im lặng. Sau khi hát xong bài hát ông không nói gì nữa.
"Những đống châu báu?" Gandalf nói "Không. Bọn Orcs thường cướp bóc Moria; không có gì còn lại ở những căn phòng phía trên cả. Và do những người lùn đã rút đi, không còn ai dám tìm kiếm những đồ vật và châu báu bên dưới những vùng đất sâu nữa: chúng đã ngập chìm trong nước - hoặc là trong bóng tối của sự sợ hãi."
"Thế những người lùn còn muốn quay lại làm gì?" Sam hỏi.
"Vì mithril," Gandalf trả lời. "Sự sung túc của Moria không nằm trong vàng hay châu báu, những món đồ chơi của Người Lùn; cũng không phải trong thép, kẻ phục vụ của họ. Đúng là họ tìm thấy những thứ đấy ở đây; nhưng họ không cần phải đào bới để tìm chúng: tất cả những thứ mà họ muốn họ đều có thể có được trên đường quang. Bởi vì đây là nơi duy nhất trên thế giới có thể tìm thấy bạc Moria, loại bạc đích thực được gọi là mithril theo ngôn ngữ người Elves. Những Người Lùn có một cái tên mà họ không nói ra. Nó đáng giá gấp mười lần vàng, và bây giờ giá trị của nó còn hơn thế nữa; vì giờ chúng còn rất ít trên mặt đất, và thậm chí cả người Orcs cũng không dám đào bới tìm nó. Những mạch nước chảy về phía bắc về phía Caradhras, và chảy xuống vùng bóng tối. Những Người Lùn không kể gì về chuyện này, nhưng thậm chí khi mithril là nền tảng cho sự sung túc của họ, thì nó cũng là sự sụp đổ của họ: họ đã đào bới quá tham lam và quá sâu, và đã xáo trộn tất cả mọi thứ khi họ rút đi, Mối Tai Ương của Durin. Bọn Orc đã gom gần hết những gì mà họ mang ra ánh sáng, và mang những thứ đấy cống nạp cho Sauron, kẻ luôn thèm muốn chúng."
"Mithril! Tất cả mọi người đều muốn nó. Nó có thể đánh ra được như đồng, và mịn màng như cỏ; và Người Lùn có thể luyện nó thành một loại kim loại, nhẹ nhưng chắc chắn hơn cả thép đã tôi. Vẻ đẹp của nó giống như bạc nói chung, nhưng vẻ đẹp của mithril không bao giờ bị mờ xỉn hay tối đi. Người Elves rất yêu thích nó, và trong số các vật dụng họ tạo ra từ nó có ithildin, trăng sao, như các anh đã thấy trên những cánh cửa. Bilbo có một cái áo giáp từ những cái vòng mithril mà Thorin đã tặng cho anh ta. Ta không biết là bây giờ nó đã như thế này? Chắc là vẫn đang tiếp tục đóng bụi ở ngồi nhà Michel Delving Mathom, ta cho là thế."
"Cái gì?" Gimli kêu lên, giật bắt mình khỏi sự im lặng. "Một cái áo giáp làm bằng bạc Moria? Đó là một món quà vương đế."
"Phải," Gandalf nói. "Ta chưa bao giờ nói với anh ta, nhưng nó đáng giá hơn cả cái Quận với mọi thứ trong nó."
Frodo không nói gì, nhưng ông thọc tay vào dưới cái áo của mình và sờ vào những cái vòng trên áo giáp của mình. Ông cảm thấy choáng váng khi nghĩ rằng ông đã đi với một vật đáng giá cả Quận dưới áo mình. Ông Bilbo có biết không nhỉ? Ông cảm thấy không hề nghi ngờ gì rằng Bilbo biết khá rõ điều này. Đó thật sự là một món quà vương đế. Nhưng bây gờ thì ý nghĩ của ông đã ra khỏi khu Hầm Mỏ tối tăm mà bay đến Rivendell, đến với Bilbo, và đến với Bag End trong những ngày mà Bilbo còn ở đấy. Ông ao ước với tất cả tim mình rằng ông có thể trở về đó, vào những ngày xưa, cắt cỏ, lăng xăng với những bụi hoa, và chẳng bao giờ nghe nói đến Moria, hay là mithril - hay là chiếc Nhẫn.
Một sự im lặng ập xuống. Từ người một ngủ thiếp đi. Frodo thức canh. Như thẻ một hơi thở đang tỏa ra từ những cánh cửa không thấy được vượt ra khỏi những nơi sâu thẳm, phả đến bên ông đầy kinh khiếp. Tay ông lạnh giá và mày ông đẫm nước. Ông lắng nghe. Tất cả tâm trí của ông dồn vào việc lắng nghe và không làm gì khác hơn trong suốt hai giờ; nhưng ông không nghe thấy gì hơn, thậm chí là tiếng vọng tưởng tượng của một bước chân. Phiên gác của ông đã gần hết, thì từ một chốn xa mà ông đoán là chỗ cái cổng vòm phía tây, ông tưởng tượng ra hai đốm sáng mờ, gần giống như hai con mắt sáng quắc. Ông giật bắn mình. Đầu ông gật xuống. "Ta hẳn là đã gần như ngủ thiếp đi trong phiên gác," ông nghĩ, "ta đang ở bên ngưỡng của một giấc mơ." Ông đứng dậy và dụi mắt và vẫn đứng yên nhìn chăm chăm vào bóng tối, cho đến khi Legolas đổi gác với ông.
Khi ông nằm xuống thì ông nhanh chóng ngủ thiếp đi, nhưng có như giấc mơ vẫn tiếp tục với ông: ông nghe thấy những tiếng thì thầm, và thấy hai điểm sáng lờ mờ đang từ từ tiếp cận. Ông thức dậy và thấy những người khác đang nhẹ nhàng nói chuyện gần bên ông, và một luồng sáng mờ đang phủ xuống mặt ông. Ở phía trên cái cổng vòm phía đông qua có một luồng sáng dài mờ đang chiếu qua một cái trục gần mái nhà; và xuyên qua căn phòng, qua phía cổng vòm phía bắc cũng có một thứ ánh sáng mờ ảo từ xa xa.
Frodo ngồi dậy. "Chào buổi sáng!" Gandalf nói. "Cuối cùng thì buổi sáng cũng trở lại. Ta đã đúng, như các anh thấy đấy. Chúng ta đang ở trên sườn đông của Moria. Trước khi hết ngày hôm nay chúng ta tìm cho ra Cánh Cổng Vĩ Đại và thấy dòng nước Mirrormere nằm trong Thung lũng Dimrill trước mặt chúng ta."
"Tôi sẽ rất vui," Gimli nói. "Tôi đã trông thấy Moria, và nó thật là vĩ đại, mặc dù nó đã trở nên tối tăm và kinh khiếp; và chúng ta đã không tìm thấy dấu hiệu gì của nòi giống chúng tôi. Bây giờ thì tôi nghi ngờ không biết Balin đã có bao giờ đến đây chưa."
Sau khi họ ăn sáng xong Gandalf quyết định tiếp tục đi ngay. "Chúng ta đã mệt rồi, nhưng tốt hơn là chúng ta sẽ nghỉ ngơi khi chúng ta đã ra ngoài," ông nói. "Ta nghĩ rằng không ai trong số chúng ta thích nghỉ thêm một đêm nữa trong Moria."
"Thật sự là không!" Boromir nói. "Chúng ta sẽ đi đường nào đây? Cái cổng vòm phía đông đằng kia nhé?"
"Có thể," Gandalf nói. "Nhưng ta không biết chính xác chúng ta đang ở đâu. Trừ phi là ta rất lầm lạc, nhưng ta đoán là lúc này chúng ta đang ở phía trên phía bắc của Cánh Cổng Vĩ Đại, và có thể là không dễ dàng gì để tìm một con đường đi xuống phía dưới chúng. Cái cổng vòm phía tây có thể sẽ là con đường mà chúng ta phải đi; nhưng trước khi quyết định thì chúng ta nên nhìn lại mình. Chúng ta hãy đi ra chỗ sáng ở cánh cửa phía bắc. Nếu chúng có thể tìm thấy một cái cửa sổ thì sẽ rất có ích, nhưng ta sợ là ánh sáng sẽ chỉ chiếu xuống thành những đường sáng sâu mà thôi."
Theo sự dẫn đường của ông Đội Đồng Hành băng xuống dưới cái cổng vòm phía bắc. Họ tìm thấy một cái hành lang rộng. Khi họ đi dọc theo nó thì ánh sáng trở nên mạnh hơn, và họ thấy nó chiếu qua một cái ngưỡng cửa ở phía bên tay phải họ. Nó cao và bằng phẳng. Cái cổng đá vẫn còn được giữ trên bản lề của nó, nửa mở ra. Đằng sau đó là một căn phòng lớn hình vuông. Nó sáng mờ mờ, nhưng với những cặp mắt đã ở trong bóng tối khá lâu của họ, thì nó có vẻ như sáng rực lên, và họ nhắm mắt lại khi tiến vào.
Tiếng bước chân của họ xáo trộn lớp bụi dày trên sàn, và lúc đầu họ không nhận ra được hình dạng của những thứ nằm lổn ngổn trên bậc cửa. Căn phòng được chiếu sáng bởi một đường sáng rộng nằm ở phía bức tường phía đông đằng xa; nó xiên lên trên và ở phía xa trên cao có thể thấy được một mảng trời xanh nhỏ hình vuông. Ánh sáng của đường sáng đổ thẳng vào một cái bàn nằm giữa phòng: một khối đá hình chữ nhật đơn độc, cao khoảng hai foot, nằm phía trên một phiến đá trắng lớn.
"Nó giống như một cái mộ," Frodo thì thầm, và cúi người về phía trước với một cảm giác tò mò bất an, để nhìn nó gần hơn. Gandalf nhanh nhẹn tiến đến bên ông. Trên phiến đá khắc sâu những dòng chữ cổ.
"Đây là Chữ Daeron cổ, đã từng được dùng ở Moria trong những ngày xưa," Gandalf nói. "Trong ngôn ngữ của Con Người và Người Lùn thì nó là như thế này:
Balin con trai của Fundin
Lãnh Chúa Moria."
"Vậy là ông ấy đã chết," Frodo nói.
"Tôi sợ là như vậy." Gimli nói và kéo mũ xuống mặt.