Phần 2 VUỢT LÊN TRÊN CĂN BỆNH HAY SUY TƯ CỦA BẠN
VUỢT LÊN TRÊN CĂN BỆNH HAY SUY TƯ CỦA BẠN
Căn bệnh ầm kha nhất của con người là: hay bị cuốn hút vào ong những suy tư, lo sợ vẩn vơ ở ong mình.
§
Đa số chúng ta hoang phí cuộc đời mình ong ngục từ của những suy tưởng không – có - chủ - đích, hay những lo sợ iền miên. Chúng ta chưa từng bao giờ vượt lên trên một cảm nhận hạn hẹp về tự thân(9) - được tạo nên bởi thói quen suy tư ở ong ta và thường bị ói buộc bởi quá khứ.
(9) Cảm nhận hạn hẹp về tự thân: Tức là thói quen rất bó buộc, chỉ nghĩ đến chính mình mà không nghĩ đến người khác. Đây là một ngục tù mà í năng của bạn tự tạo ra cho chính mình.
Ở ong bạn, cũng như ong mỗi con người, có một chiều không gian, chiều tâm thức sâu lắng hơn là những suy tưởng không – có - chủ - đích (ên bề mặt của tâm thức bạn). Đó cũng là tinh chất của chính bạn. Chúng ta có thể gọi tên chiều tâm thức dó: Hiện Hữu, sự có mặt, sự nhận biết, hay thứ Tâm thức khoáng đạt, ong sáng, chưa - bị - ói - buộc(10). ong những uyền thống tâm linh cổ điển, cái đó được gọi là Bản chất Thượng Đế(11) hay Phật Tính(12) ở trong mỗi người.
(10) Tâm thức chưa - bị - ói - buộc: Là khả năng nhận thức nguyên sơ, rộng lớn, khoáng đạt ở ong mình.
(11) Bản chất Thượng Đế: Theo Thiên Chúa giáo, mỗi con người đã được Thượng Đế tạo ra theo khuôn mẫu thánh thiện, hoàn hảo, đẹo đẽ của chính Ngài. Đó là bản chất Thượng Đế ở ong mỗi con người.
(12) Phật Tính: Tương tự như quan niệm Thiên Chúa giáo, theo Phật giáo, Phật Tính là sự thuần khiết, thánh thiện, ong sáng không hề bị hoen ố, có sẵn ở ong mỗi con người.
Tìm ra được chiều không gian đó sẽ giải thoát bạn, và đời sống của bạn, khỏi những khổ đau mà bạn đã gây ra cho chính mình và những người chung quanh khi "cái Tôi nhỏ bé" - được làm ra bởi í năng – là tất cả những gì bạn biết về chính mình, điều khiển cuộc đời của bạn. Lòng xót thương, niềm vui, khả năng sáng tạo bất tuyệt, và sự an lạc vững bền ở nội tâm không thể đi vào đời sống của bạn, ngoại ừ qua chiều tâm thức khoáng đạt, ong sáng, chưa - bị - ói - buộc đó.
Nếu bạn chỉ cần nhận thức, không cần phải thường xuyên, rằng những suy – tư – không – có - chủ - đích, những lo sợ vẩn vơ thường phát sinh ở ong bạn chỉ đơn thuần là những suy tư, những cảm xúc, không hơn không kém; nếu bạn có khả năng chứng kiến, và quan sát mà không phê phán những khuôn mẫu phản ứng rất bó buộc ong suy tư hay tình cảm ở ong bạn(13), khi những phản ứng đó đang xảy ra, thì chiều không gian ong sáng đó đang ở nên rõ nét, và lớn dần lên ở trong bạn. Đó như là một sự nhận biết về cái không gian mà ong đó những ý nghĩ và cảm xúc của bạn được diễn ra. Đó là một chiều không gian vô tận ở ong bạn, trong đó những tình huống của cuộc đời bạn(14) được phơi bày.
(13) Những khuôn mẫu phản ứng rất bó buộc ong suy tư hay tình cảm: Đó là những rãnh mòn, những thói quen không thể cưỡng lại ong cách tư suy nghĩ và cảm nhận mọi sự, mọi việc. Ví dụ khi ong ta bỗng nhiên có một cảm giác ống vắng, cô đơn đang biểu hiện, phản ứng không thể cưỡng lại ở ong ta đi tìm quên qua sự chìm đắm ong một thú vui nào đó như dục tình, bài bạc, rượu chè,... để lấp đầy khoảng ống của sự cô đơn đó.
(14) Những tình huống của cuộc đời bạn được phơi bày: lấy nhau, sống chung, mất việc làm, gặp khó khăn, li dị...
§
Dòng suy tưởng không – có - chủ - đích, những lo sợ tiêu cực, vẩn vơ... của bạn có một quán tính rất mãnh liệt, chúng dễ dàng cuốn phăng bạn đi. Mỗi ý nghĩ, mỗi cảm xúc xảy đến ong bạn thường giả vờ với bạn rằng cảm xúc, hay ý tưởng đó là một điều gì cực kì quan ọng đối với bạn. Ý nghĩ hay cảm xúc đó luôn luôn muốn lôi kéo tất cả sự chú tâm của bạn.
Tôi có một thực tập tâm linh mới cho bạn: "Đừng quan ọng hóa những suy tưởng không - chủ - đích, những cảm xúc tiêu cực, lo sợ miên man đó!"(15)
Người ta thường dễ dàng bị ói buộc vào những ngục tù của khái niệm của chính mình!(16).
Đầu óc của con người, vì luôn luôn muốn biết, muốn hiểu, muốn kiểm soát,... nên thường lầm tưởng rằng ý kiến và quan điểm của mình chính là chân lí. Đầu óc ta luôn luôn nói rằng: "Đây là một chuyện hiển nhiên." Bạn phải vượt lên ên những loại suy tư, cảm xúc ấy để nhận ra rằng, dù bạn có diễn kịch "đời mình" hay cuộc đời của một ai khác, hoặc phê phán về bất kì một tình huống nào,... thì đó cũng chỉ là một quan điểm, không hơn không kém, là một ong muôn ngàn quan điểm khác nhau. Đó chỉ là một mớ của những suy tư ở ong bạn. Ngược lại, thực tại là một toàn thể thống nhất, ong đó tất cả mọi thứ được đan quyện vào nhau, không có một cái gì có thể tồn tại độc lập, riêng lẻ. Suy tư của bạn cắt xén thực tại - cắt thực tại thành những mảnh vụn rời rạc của khái niệm.
Đầu óc hay khả năng suy tư của bạn là một công cụ khá hữu ích và có nhiều năng lực, nhưng sự suy tư đó sẽ ở nên rất giới hạn khi nó bắt đầu chiếm hữu toàn bộ con người của bạn, nhất là khi bạn không nhận ra rằng suy tư chỉ là một phần rất nhỏ của Tâm - bản chất chân thực của bạn(17).
(15) Đừng quan ọng hóa những suy – tư – không - chủ - đích, những cảm xúc tiêu cực, lo sợ miên man: ong ta thường phát sinh những cảm xúc như sợ mất việc, sợ người khác không hài lòng về mình... Nếu ta quan ọng hóa một cảm xúc thường đến bất chợt như thế thì ta dễ ở nên hoảng hốt, lo lắng về một cái gì rất tạm bợ, không vững chắc, như bong bóng ên mặt nước, như mây ên ời, khi có khi không, khi đi khi đi... Chỉ cần chú ý và yên lặng thở với cảm xúc ấy khi chúng xuất hiện ở ong bạn, chỉ vài phút sau là bạn sẽ hồi phục lại được sự quân bình ở ong mình. Nếu bạn có thì giờ thì hãy tiếp tục thở và nhìn cho sâu vào những cảm xúc ấy, bạn sẽ hiểu được gốc rễ, nguyên nhân của những cảm xúc ấy.
(16) Bị ói buộc vào những những ngục tù của khái niệm của chính mình: Khi có một chuyện gì đó xảy ra, chúng ta cho sự việc ấy là như thế này hoặc như thế kia, điều này là một chuyện rất bình thường. Nhưng về sau, tuy đã biết thêm chi tiếp và sự thật của chuyện ấy, chúng ta vẫn khư khư giữ lấy những suy nghĩ cũ của mình.
(17) Tâm: Tức là cái Biết linh hoạt, và sống động ở ong ta. Đó chính là bản chất chân thực của mình.
§
Sự thông thái không phải là sản phẩm của suy tư. Nhưng đó chính là cái Biết sâu sắc phát sinh từ một hành động đơn thuần là đặt sự chú tâm của mình một cách hoàn toàn vào một người hay một vật. Sự chú tâm chính là sự sáng suốt nguyên sơ, là tự thân của ý thức – là khả năng nhận biết ở trong mình. Sự chú tâm này làm tan vỡ những biên giới được tạo ra bởi những suy tư, và khái niệm của bạn, từ đó bạn nhận thức rằng không một thứ gì có thể tự mình mà tồn tại được. Sự chú tâm giúp cho chủ thể và đối tượng (18) hòa với nhau ong một ường ý thức thống nhất. Đó clà thứ có thể chứa lành sự chia cách ở ong bạn.
(18) Chủ thể và đối tượng: Một thuật ngữ của Thiền, chủ thể là bạn, là người quan sát, chiêm nghiệm; còn đối tượng là vật, là cảm xúc hay một đề tài nào đó mà bạn đang quan sát, đang quan chiếu.
§
Khi nào bạn bị chìm đắm ong những suy tưởng bó buộc, không cưỡng lại được, đó là lúc bạn đang muốn ốn chạy những gì đang hiện diện(19). Là lúc bạn đang không muốn có mặt ở nơi này. Bây giờ và ở đây.
(19) ốn chạy những gì đang hiện diện: Bạn không muốn đối diện với những gì bạn đang ải qua, như đang bị kẹt xe ở ên đường, hoặc bạn đang ả lời một cuộc phỏng vấn để xin việc làm, hoặc phải tiếp một người mà mình không thích tiếp,... Hoặc đang có khó khăn, có vấn đề với người thân của mình.
§
Chủ nghĩa giáo điều – ong tôn giáo, khoa học,... - được phát sinh bởi niềm tin sai lạc rằng tư tưởng có thể gói ọn được thực tại hay chân lí. Nhưng thực ra, chủ nghĩa giáo điều chỉ là những ngục tù của khái niệm. Và điều kì lạ là người ta rất thích những nhà tù đó vì nó cho họ một cảm giác an toàn và một cảm nhận giả tạo về cái gọi là "Tôi biết."
Không có gì gây khổ đau cho nhân loại hơn là chủ nghĩa giáo điều. Sự thực là không sớm thì muộn, mỗi giáo điều đều đi đến chỗ sụp đổ, vì thực tại sẽ phơi bày những sai lầm của giáo điều đó; tuy nhiên, ừ khi cái sai lầm căn bản của một giáo điều được nhìn nhận, nếu không thì một giáo điều chỉ được thay bằng một giáo điều khác.
Vậy thì cái sai lầm căn bản này là gì? Đó là tự đồng hóa mình với những suy – tư – không - chủ - đích ở ong mình.
§
Sự tỉnh thức về tâm linh là sự tỉnh thức khỏi giấc mơ suy tư ở ong mình.
§
Tầm là chiều không gian rộng lớn hơn những gì ý tưởng ta có thể nắm bắt được. Lúc bạn không còn cả tin vào những gì mình suy nghĩ, đó là lúc bạn bước ra khỏi suy tưởng và thấy rõ rằng: Bạn không phải là phần í năng hay những suy tư không chủ đích, hoặc những lo sợ liên miên ở ong bạn.
§
í năng của bạn luôn hiện hữu ong một trạng thái "chưa toàn vẹn" và do đó luôn luôn có sự tham cầu, mong muốn để có thêm một cái gì đó. Cho nên khi bạn tự đồng hóa với í năng và những suy tư không chủ đích ở ong đầu, bạn sẽ dễ dàng cảm thấy nhàm chán, và bất an. Khi nào tự nhiên bạn cảm thấy nhàm chán có nghĩa là lúc đó í năng của bạn đang có một nhu cầu được kích thích, hoặc cần thêm nhiều thức ăn cho thói quen suy tư, và nhu cầu đó đang không được thỏa mãn.
Khi bạn cảm thấy nhàm chán, bạn thường thích cầm một cuốn tạp chí lên, gọi một cú điện thoại cho ai đó, bật máy uyền hình hoặc lên mạng, đi mua sắm, hay thông thường chuyển qua nhu yếu thiếu thốn và luôn muốn có thêm một cái gì đó của trí năng thành một nhu yếu của cơ thể và thỏa mãn cấp thời cho nó bằng cách tiêu thụ thêm thức ăn vào bụng.
Hoặc bạn cứ để cho mình ở ong ạng thái nhàm chán không yên đó và thử quan sát, cảm nhận xem cảm giác nhàm chán và bất an ấy thực ra như thế nào. Khi bạn mang sự chú tâm của mình vào những cảm xúc ở trong mình, bỗng nhiên có một chút không gian và tĩnh lặng quanh nó. Ban đầu thì rất ít, nhưng khi không gian bên ong của bạn lớn dần lên, cảm giác nhàm chán sẽ bắt đầu giảm cường độ và tính quan ọng của nó. Do đó ngay cả sự nhàm chán cũng có thể dạy cho bạn bản chất chân thực của mình, và những gì không phải là mình.
Bạn khám phá ra rằng một kẻ chán đời không phải là bạn. Sự nhàm chán chỉ là một sự chuyển động của dòng năng lượng đã bị điều kiện hóa ở ong bạn. Bạn không phải là một người giận dữ, buồn bã hay sợ hãi. Sự nhàm chán, giận dữ, buồn bã hay sợ hãi đang có mặt ở ong bạn, nhưng bạn không phải là người duy nhất có vấn đề này. Đó là điều kiện chung của thứ tâm thức của con người đang bị í năng điều khiển. Điều cần nhớ là những cảm xúc đó đến rồi đi như mây ên ời.
Nhưng bạn thì không phải là một cái gì đến rồi đi.
"Tôi cảm thấy nhàm chán quá!" Cái gì ở ong bạn đang nhận ra cảm xúc này?
Bạn chính là nhận thức, là Cái Biết đó, mà không phải là thứ tâm thức đã bị ô nhiễm - tức cảm giác nhàm chán - vừa được bạn nhận biết.
§
Sự kì thị, dù bất kì đó là thứ kì thị gì, ám chỉ rằng bạn đã đồng hóa mình với đầu óc suy tư. Điều đó có nghĩa là bạn không nhận ra bên kia là một con người nữa, nhưng chỉ còn là khái niệm của bạn về con người đó. Giảm thiểu sự sinh động của một con người xuống thành một khái niệm thì quả thật đó là một hành xử rất thô bạo.
§
Suy nghĩ, khi không được cắm rễ ong ý thức, sẽ ở thành một cái gì đó chỉ phục vụ cho quyền lợi của cá nhân và có tính băng hoại. Sự tài tình mà thiếu khôn ngoan ở ong ta là điều rất nguy hiểm và tai hại. Nhưng đó là tình ạng hiện thời của đa số người. Thói quen suy tư của chúng ta, khi được khuyếch đại qua khoa học và kĩ thuật, mặc dù tự thân điều đó không tốt mà cũng không xấu, cũng bắt đầu có tính hủy diệt vì loại suy tư phát sinh từ ong đó không có gốc rễ từ ý thức.
Bước nhảy vọt ong tiến ình phát iển của tâm thức nhân loại là vượt lên ên những suy tư không – có - chủ - đích, những lo sợ vẩn vơ ở ong mình. Đây là điều cấp thiết nhất ong thời điểm này. Như thế không có nghĩa là chúng ta không cần đến khả năng suy nghĩ nữa, nhưng chỉ là thôi không còn hoàn toàn đồng hóa mình với những suy tư không – có - chủ - đích, hoặc những lo sợ miên man; tức là khi bạn không còn bị ám ảnh, và chiếm hữu bởi loại suy tư vô bổ này nữa
§
Hãy cảm nhận năng lượng của cơ thể bên ong bạn. Ngay lập tức, những hoạt náo, bận rộn của í óc bạn sẽ được giảm thiểu và chấm dứt. Hãy cảm nhận năng lượng đó ong tay, chân, bụng và ngực của bạn. Hãy cảm nhận rằng bạn chính là sự sống, sức sống đang làm chuyển động hình hài này.
Từ đó cơ thể bạn sẽ ở thành một cánh cửa, ta có thể nói như vậy, giúp bạn đi vào cảm nhận sự sống động, sâu lắng hơn bên dưới những thay đổi thất thường của cảm xúc và bên dưới những suy tư.
§
Có một sự sống động ở ong bạn mà bạn có thể cảm nhận được với toàn thể con người mình, không chỉ bằng í năng. Mỗi tế bào đều đang sống ong hiện hữu, ong ạng thái bạn không cần phải suy tư. Nhưng đồng thời, nếu cần suy nghĩ, thì bạn sẽ suy nghĩ. í năng vẫn có khả năng hoạt động, và hoạt động rất hiệu quả khi sự thông minh rộng lớn hơn ở ong bạn – cũng chính là bản chất chân thực của bạn - sử dụng trí năng của bạn và bày tỏ sự thông thái qua í năng đó.
§
Bạn có thể không nhìn ra phút giây ngắn ngủi ong đó bạn rất có ý thức với những gì đang xảy ra, nhưng không hề suy tư. Điều này có lẽ đã xảy ra một cách tự nhiên và đồng bộ ong đời sống của bạn. Nhưng lúc đó, bạn có thể đang tham dự vào một hoạt động bằng chân tay, hoặc đang đi băng ngang một căn phòng, hay đứng đợi ở một quầy vé máy bay, và bạn hoàn toàn có mặt đến độ những nhiễu sóng ồn ào của những suy tư ở ong bạn bỗng dưng im bặt, thay vào đó là sự có mặt đầy ý thức. Hoặc bạn bắt gặp mình đang ngẩng đầu nhìn lên một bầu ời đêm đầy tinh tú, hoặc đang lắng nghe một ai đó mà ong đầu bạn, không hề có tiếng nói vang vang – luôn bình phẩm về người này, người khác. Nhận thức của bạn lúc đó ở nên rất ong sáng không còn bị che mờ bởi suy nghĩ, ưu tư.
Đối với í năng, tất cả những điều này chẳng có ý nghĩa gì đáng kể, vì í năng của bạn luôn "có những điều khác quan ọng hơn" để nghĩ đến. Đây không phải là một cái gì gợi lên sự chú tâm ở ong bạn, và đó là lí do làm cho bạn không nhận ra rằng bạn có khả năng có mặt với những gì đang thực sự xảy ra mà không vướng chút suy tư, nghĩ ngợi gì.
Thực ra biến cố này là một điều đáng kể nhất có thể xảy đến với bạn. Vì đó là sự bắt đầu của việc chuyển đổi từ ạng thái suy nghĩ miên man, không có chủ đích sang ạng thái có mặt đầy ý thức với những gì đang xảy ra chung quanh bạn.
§
Bạn hãy thực tập vẫn giữ cho mình cảm thấy thoải mái ong ạng thái "không biết" về một điều gì. Điều này giúp bạn vượt lên ên những suy tưởng miên man, vì lí í bạn luôn có nhu yếu muốn kết luận, suy diễn những gì bạn thực không biết. Lí í của bạn rất sợ hãi khi phải đối diện với một điều gì nó không biết. Do đó, khi bạn có khả năng thu thái với ạng thái không biết, bạn đã vượt lên ên í năng. Có một sự thông thái, hiểu biết sâu xa ở ong bạn, mà chắc chắn không phải là ạng thái suy nghĩ, ưu tư.
§
Sáng tạo nghệ thuật, thể thao, khiêu vũ, giáo dục, cố vấn tâm lí - nếu bạn muốn ở nên điều luyện ong một lĩnh vực nào kể ên, hay bất cứ lĩnh vực nào mà bạn yêu thích, thì bạn đừng để cho thói quen suy tư không - chủ - đích của mình dính líu nhiều vào lĩnh vực ấy, hoặc để cho loại suy tư đó chỉ còn là một khía cạnh phụ thuộc mà thôi. Có một năng lực và sự thông minh rộng lớn, vượt ội hơn con người của bạn, nhưng đồng thời cũng chính là bạn, làm chủ và đìêu hành quá ình sáng tạo ở ong bạn. Bạn sẽ không còn sử dụng thói quen suy tư một điều gì ước khi lấy quyết định; mà lúc đấy chuyện gì bạn cần làm, sẽ được làm một cách tự nhiên, không bị gò bó, và "bạn" không phải là người thực hiện những công việc ấy. Thông hiểu đời sống là điều ngược lại với sự kiểm soát. Bạn ở nên hòa điệu với một tâm thức cao hơn. Chính tâm thức đó hành động, hướng dẫn, và làm những công việc cần làm.
§
Một giây phút hiểm nguy có thể mang lại một sự tắt ngấm tạm thời dòng chảy của những suy tư vẩn vơ và giúp bạn nếm được hương vị của ạng thái có mặt, cảnh giác, và chú tâm.
Chân lí vượt lên ên tất cả những gì í năng bạn có thể hình dung, lĩnh hội được. Không một tư tưởng nào có thể gói ghém được sự thật của cuộc tồn sinh. Cùng lắm thì tư tưởng có thể làm "một ngón tay chỉ ăng"(20), chỉ cho ta nhìn về hướng của Chân lí. Ví dụ, giáo lí "Tất cả là một"(21) chỉ là một bảng chỉ đường, mà không phải là Chân lí. Để hiểu được giáo lí này, bạn cần cảm nhận sâu sắc từ bên ong bạn sự thật mà câu giáo lí này muốn chỉ ra.
(20) Tư tưởng có thể làm một "ngón tay chỉ ăng": Ý nói tư tưởng và khái niệm không thể nắm bắt được thực tại, là một gì sinh động đổi thay từng giây từng hút. Do đó, tư tưởng chỉ có thể làm công việc giúp chúng ta hướng về thực tại mà thôi.
(21) Giáo lí "Tất cả là một": Một giáo lí được nêu ong kinh Hoa Nghiêm, ngụ ý một hàm chứa ong tất cả, và ngược lại, tất cả cũng hàm chứa ong cái một.