12
(NGÀY TRƯỚC)
CÁI NGÀY ÔNG CHÁN NGÁN TẤT CẢ
Người ta hay nói ông và vợ giống như ban đêm và ban ngày. Dĩ nhiên ông thừa hiểu mình là ban đêm. Chuyện đó với ông chẳng thành vấn đề. Ngược lại, vợ ông luôn tỏ ra thích thú nếu nghe người ta nói như thế, bởi lẽ khi đó bà có thể khúc khích cười và bảo người ta so sánh ông với ban đêm chỉ vì ông keo kiệt đến nỗi không muốn bật mặt trời lên.
Ông không bao giờ hiểu được vì sao bà chọn ông. Bà toàn yêu những thứ trừu tượng như âm nhạc, sách vở và những từ ngữ xa lạ. Ông chỉ thích những gì cụ thể. Ông thích những chiếc tua vít và cái lọc dầu. Ông đi qua cuộc đời với hai bàn tay đút túi. Trong khi bà nhún nhảy.
“Anh chỉ cần một tia sáng để xua tan bóng tối?” Có lần bà đã nói với ông như thế khi ông hỏi vì sao bà lúc nào cũng tươi tỉnh.
Trong một cuốn sách của bà, hình như một thầy tu tên là Francis đã viết như vậy.
“Anh không lừa được em đâu, cưng à,” bà nói với một nụ cười mỉm tinh nghịch và ngả vào vòng tay đồ sộ của ông. “Anh nhảy nhót mừng rỡ trong bụng khi không bị ai quan sát. Và em luôn yêu anh vì điều đó. Cho dù anh có thích nó hay không?”
Ove không hiểu lắm hàm ý của bà. Ông chưa bao giờ là người thích khiêu vũ. Nó có vẻ quá ngẫu nhiên và làm ông nhức đầu. Ông thích những đường thẳng và các quyết định rõ ràng. Cũng vì thế mà ông luôn thích toán. Với toán học, chỉ có đáp án đúng hoặc sai. Không giống như những môn học phù phiếm khác mà người ta nhồi nhét cho ông ở trường, những môn mà “bạn phải bảo vệ luận điểm của mình”. Như thể đó là cách để chốt lại các cuộc tranh luận: ai nhiều chữ hơn, người ấy thắng. Ove chỉ muốn cái gì đúng là đúng, cái gì sai là sai.
Ove thừa biết nhiều người cho rằng ông chỉ là một lão già dở hơi khó chịu không tin tưởng ở con người. Nhưng nói nào ngay, chuyện đó cũng vì người ta không bao giờ cho ông cơ hội để nghĩ khác đi.
Bởi lẽ đến một lúc nào đó trong đời, một người đàn ông phải quyết định anh ta sẽ trở thành loại người nào: loại người tử tế chấp nhận để người khác đè đầu cưỡi cổ, hoặc ngược lại.
Ove ngủ trong chiếc Saab sau vụ hỏa hoạn. Sáng đầu tiên, anh cố dọn dẹp giữa đống tro bụi và tàn tích của đám cháy. Buổi sáng thứ hai, anh buộc phải chấp nhận rằng chuyện đó sẽ không đi đến đâu. Ngôi nhà đã mất, và cùng với nó là mọi công sức anh đã đổ vào đó.
Vào buổi sáng ngày thứ ba, hai người đàn ông mặc cùng kiểu áo sơ mi trắng như ông đội trưởng đội cứu hỏa xuất hiện. Họ đứng trước cổng nhà Ove, rõ ràng không mảy may xúc động với cảnh điêu tàn trước mắt. Họ không nói tên, cũng không nhắc đến tên cơ quan công quyền mà họ đại diện. Làm như họ là hai con robot được một con tàu vũ trụ thả xuống vậy.
— Chúng tôi đã nhiều lần gửi thư cho anh. - Một trong hai chiếc áo sơ mi lên tiếng, tay giơ ra một xấp giấy tờ.
— Rất nhiều thư. - Chiếc áo thứ hai đế thêm, tay hí hoáy ghi chép vào một cuốn sổ.
— Anh không bao giờ hồi đáp. - Người thứ nhất nói với giọng mà người ta dùng để quở mắng một chú cún.
Ove chỉ đứng im, thách thức.
— Rất không may, chuyện này. - Người thứ hai nói, hất đầu về nơi từng là nhà của Ove.
Anh gật đầu.
— Đội cứu hỏa cho biết nguyên nhân của nó là một sự cố vô hại về điện. - Người thứ nhất nói với giọng đều đều và chỉ vào một tờ giấy trên tay.
Ove những muốn phản đối việc ông ta dùng hai chữ “vô hại”.
— Chúng tôi đã gửi thư cho anh. - Người thứ hai vung vẩy cuốn sổ. - Địa giới hành chính của khu vực này đang được vẽ lại.
— Mảnh đất nơi ngôi nhà của anh tọa lạc sẽ được quy hoạch thành những dự án xây dựng mới.
— Mảnh đất nơi ngôi nhà của anh từng tọa lạc. - Đồng nghiệp của ông ta chỉnh lại.
— Hội đồng thành phố sẵn sàng mua lại mảnh đất của anh với giá thị trường. - Người đầu tiên cho biết.
— Tức là giá thị trường của đất không có công trình xây dựng. - Người kia giải thích.
Ove cầm lấy chỗ giấy tờ và bắt đầu xem xét.
— Anh không có nhiều lựa chọn đâu. - Người đầu tiên nói.
— Quyền lựa chọn cũng không nằm trong tay anh. - Người còn lại bồi thêm. Người thứ nhất sốt ruột gõ gõ cây bút và chỉ vào dòng chữ ở cuối tờ giấy, nơi ký tên của người bán đất.
Ove đứng trước cổng nhà mình, im lặng đọc tờ giấy. Anh cảm thấy một cơn đau trong ngực, nhưng phải mất một lúc rất, rất lâu mới hiểu ra nó là gì.
Sự căm thù.
Anh căm thù những người đàn ông mặc áo trắng kia. Ove không nhớ trước đó có từng căm thù ai bao giờ hay chưa, nhưng lúc này nó giống như một quả cầu lửa trong anh. Bố mẹ anh đã mua căn nhà này. Anh đã lớn lên ở đây, bước những bước đầu đời ở đây. Và trong khu vườn này bố đã dạy anh mọi thứ cần biết về động cơ của chiếc Saab. Thế nhưng sau tất cả, một người của chính quyền thành phố đã quyết định xây một thứ gì khác tại đây. Một người đàn ông có khuôn mặt tròn đã bán bảo hiểm lừa đảo. Một người mặc áo sơ mi trắng đã ngăn anh dập lửa, và giờ đây hai người mặc áo trắng khác đến đề nghị một mức “giá thị trường”.
Nhưng Ove thật sự không còn lựa chọn. Dù anh có đứng đó đến khi mặt trời ló dạng hoàn toàn thì cũng chẳng làm thay đổi được tình hình. Vậy nên anh ký tên vào tờ giấy. Trong lúc bàn tay còn lại co thành nắm đấm trong túi quần.
Ove đi khỏi mảnh đất nơi từng có ngôi nhà của bố mẹ mà không hề ngoảnh lại. Anh thuê một căn phòng nhỏ trong phố từ một bà già, và ngồi cả ngày trong đó, ngán ngẩm nhìn bức tường. Đến tối, anh đi làm vệ sinh các toa tàu. Sáng hôm sau, thay vì sử dụng phòng thay đồ thường lệ, anh và những người công nhân khác được gọi về trụ sở chính để nhận quần áo làm việc mới.
Khi Ove đang đi trên hành lang thì chạm mặt Tom. Đó là lần đầu tiên hai người nhìn thấy nhau kể từ vụ ăn trộm tiền trên toa tàu. Một người đỡ chai mặt hơn Tom chắc đã tránh không nhìn vào mắt Ove, hoặc vờ như biến cố đó chưa bao giờ xảy ra. Nhưng Tom là một kẻ chai mặt.
— A, thằng ăn cắp đây rồi! - Tom la lớn và nở nụ cười thách thức.
Ove không đáp. Anh tìm cách đi qua, nhưng bị nhận một cú thúc cùi chỏ từ một trong số các nhân viên đàn em của Tom. Anh ngước lên nhìn. Thằng nhóc đó đang mỉm cười ngạo nghễ.
— Mọi người cẩn thận tiền nong nhé, ở đây có một thằng ăn cắp đấy! - Tom nói to đến mức giọng nói của hắn vang vọng khắp hành lang.
Một tay Ove nắm chặt chồng quần áo của mình, tay kia co lại thành nắm đấm trong túi quần. Anh bước vào phòng thay đồ trống không, cởi bộ quần áo bảo hộ cũ, tháo chiếc đồng hồ móp méo của bố và đặt nó xuống băng ghế. Khi anh quay người đi sang phòng tắm thì Tom xuất hiện trên ngưỡng cửa.
— Bọn tao đã nghe được về đám cháy. - Hắn nói.
Ove nhận ra Tom không chờ nghe anh đáp lại.
— Bố mày chắc phải tự hào lắm! Thậm chí ông ta cũng không vô dụng đến mức làm cháy trụi ngôi nhà của mình! - Tom nói với theo Ove khi anh bước vào buồng tắm.
Ove nghe thấy tiếng đám công nhân trẻ cười ha hả với nhau. Anh nhắm mắt, tì trán vào tường, để cho dòng nước nóng chảy qua người mình. Anh cứ đứng như thế trong hơn hai mươi phút. Đó là lần anh tắm lâu nhất.
Lúc Ove quay ra, chiếc đồng hồ của bố đã biến mất. Anh lục tung đống quần áo trên băng ghế, tìm kiếm dưới sàn, rà soát các tủ đựng đồ.
Đến một lúc nào đó trong đời, một người đàn ông phải quyết định anh ta sẽ trở thành loại người nào. Loại người tử tế chấp nhận để người khác đè đầu cưỡi cổ, hoặc ngược lại.
Có thể là do Tom đã đổ thừa cho anh vụ trộm tiền trên tàu. Có thể là do vụ hỏa hoạn, tay nhân viên bán bảo hiểm lừa đảo, hoặc những gã mặc áo sơ mi trắng. Hoặc cũng có thể là mọi việc trở nên quá sức chịu đựng với anh. Lúc ấy giống như có ai đó đã tháo một cái cầu chì trong đầu Ove. Mọi thứ trong mắt anh tối hẳn đi. Ove bước ra khỏi phòng thay đồ, người vẫn trần như nhộng và nước còn nhỏ ròng ròng trên những khối cơ bắp gồng cứng. Anh đi hết hành lang, tới phòng thay đồ của các quản đốc, đá tung cửa, và lách qua đám đàn ông kinh ngạc trong đó. Tom đang đứng tỉa râu trước một tấm gương ở cuối phòng. Ove nắm lấy vai hắn ta và gào lên lớn đến nỗi làm các vách tường ốp kim loại rung rinh.
— Trả cái đồng hồ cho tôi!
Với vẻ mặt bề trên, Tom nhìn xuống khuôn mặt của Ove. Thân hình đen trũi của hắn trùm lên anh như một bóng ma đe dọa.
— Tao không có…
— TRẢ NÓ ĐÂY! - Ove cắt ngang khi Tom chưa nói hết câu với một giọng mạnh mẽ đến độ những người đàn ông khác cũng phải dạt ra xa.
Chỉ một giây sau đó, áo khoác của Tom đã bị giật phăng với một lực mạnh tới nỗi hắn ta thậm chí không nghĩ đến việc phản kháng. Hắn chỉ đứng đó như một đứa trẻ bị phạt, trong lúc Ove lôi chiếc đồng hồ của mình ra từ trong túi áo.
Rồi Ove đánh Tom. Chỉ một cú duy nhất. Như vậy cũng đủ để hắn đổ gục xuống như một bao bột. Khi cơ thể nặng nề của hắn chạm sàn thì Ove đã quay gót bỏ đi rồi.
Mọi người đàn ông đều có một thời điểm quyết định anh ta sẽ trở thành loại người như thế nào. Và nếu không biết chuyện, bạn sẽ không hiểu được anh ta. Tom được đưa tới bệnh viện. Người ta liên tục hỏi hắn ta về chuyện đã xảy ra, nhưng Tom chỉ hấp háy mắt và lẩm bẩm nói là mình bị trượt chân. Lạ một điều là tất cả những người có mặt tại phòng thay đồ bỗng dưng không thể nhớ được sự việc đã xảy ra.
Đó là lần cuối Ove gặp Tom. Và anh cũng quyết định rằng đó là lần cuối anh để cho người ta chơi xỏ mình.
Ove tiếp tục làm lao công ca tối, nhưng không đi làm ở công trường xây dựng nữa. Anh không còn căn nhà nào để cải tạo, và dù sao thì những người thợ xây cũng không còn gì để truyền dạy cho anh nữa. Hôm chia tay, họ tặng anh một thùng đồ nghề. Lần này là những dụng cụ mới tinh. “Tặng nhóc. Để xây thứ gì đó bền vững,” họ đã viết như vậy trên mảnh giấy đính kèm.
Ove không có việc gì phải dùng đến thùng đồ nghề, nên anh xách nó đi vơ vẩn trong vài ngày, cho đến khi bà già chủ nhà động lòng thương đi tìm những thứ quanh nhà cho anh sửa chữa. Cả hai nhờ vậy cũng được bình an phần nào.
Cuối năm đó, Ove đăng ký nghĩa vụ quân sự. Anh đạt điểm số cao nhất có thể trong mọi bài kiểm tra thể lực. Người sĩ quan tuyển quân rất quý mến chàng trai ít nói và khỏe như gấu, ông ta bảo anh nên cân nhắc việc trở thành người lính chuyên nghiệp. Ove thấy đó là một ý hay. Người lính được mặc quân phục và tuân theo các mệnh lệnh. Tất cả đều biết chuyện mình làm. Ai cũng có phận sự. Ove cảm thấy mình có thể làm một anh lính giỏi. Lúc đi xuống cầu thang để đi khám sức khỏe bắt buộc, lần đầu tiên sau nhiều năm anh cảm thấy nhẹ nhõm trong lồng ngực. Dường như anh đã tìm được một mục đích sống. Một mục tiêu. Một con đường để đi.
Niềm vui của anh kéo dài không quá mười phút.
Người sĩ quan tuyển quân đã thông báo với anh rằng việc khám sức khỏe chỉ mang tính thủ tục. Nhưng khi chiếc ống nghe chạm vào ngực Ove, người bác sĩ nghe thấy một âm thanh lẽ ra không nên có. Họ gửi anh tới chỗ một bác sĩ trong thành phố. Một tuần lễ sau, người ta thông báo rằng tim anh bị một dị tật bẩm sinh hiếm gặp, và được miễn trừ nghĩa vụ quân sự. Ove gọi điện và viết thư phản đối. Anh đi khám ba bác sĩ khác với hi vọng đó chỉ là sai sót trong chẩn đoán, nhưng hoài công.
“Quy định là quy định,” người đàn ông mặc sơ mi trắng trong văn phòng tuyển quân đã nói như thế vào lần cuối cùng Ove tới để khiếu nại. Anh thất vọng đến nỗi không buồn đợi xe buýt mà đi thẳng tới ga xe lửa. Lúc ngồi trên sân ga, anh cảm thấy chưa bao giờ chán nản như vậy kể từ khi bố mất.
Vài tháng sau, anh sẽ đi cùng người phụ nữ mà định mệnh dành cho anh trên cùng sân ga ấy, nhưng lúc này anh chưa hề có ý niệm gì về chuyện đó.
Ove quay lại với công việc dọn dẹp trên các chuyến tàu, và trầm lặng hơn bao giờ hết. Bà chủ nhà ngán ngẩm bộ mặt ủ dột của anh đến nỗi phải thu xếp cho anh thuê một gara gần đó. Theo bà thì xét cho cùng anh còn có chiếc xe để mày mò, nên biết đâu chuyện đó có thể làm anh khuây khỏa.
Sáng hôm sau, Ove tháo rời từng mảnh chiếc Saab của mình trong gara. Anh lau chùi từng bộ phận rồi lắp chúng lại với nhau để xem mình có làm được hay không. Và cũng để có việc mà làm. Sau khi lắp ráp xong, anh bán chiếc Saab với một mức giá có lãi và mua một chiếc Saab mới hơn, dù vẫn là đời 93. Việc đầu tiên anh làm là tháo rời nó. Để xem mình có làm được hay không. Và anh đã làm được.
Cuộc sống của anh trôi qua như thế, chậm rãi và đều đặn. Thế rồi vào một buổi sáng, anh trông thấy cô. Cô có mái tóc nâu, đôi mắt xanh, đi giày đỏ và có một cái kẹp tóc lớn màu vàng trên đầu.
Và cuộc sống của Ove không còn bình lặng nữa.