Phần XIX – Vạn Năng quá quan tâm đến ông chủ của mình và hậu quả từ đó sinh ra như thế nào
Hồng Kông chỉ là một hòn đảo nhỏ mà hiệp ước Nam Kinh, sau cuộc chiến tranh 1842, đã nhượng cho nước Anh. Trong vài ba năm, tài thực dân của Đại Anh quốc đã xây dựng ở đây một thành phố quan trọng và lập ra một hải cảng, cảng Victoria. Hòn đảo này nằm ở cửa sông Quảng Châu, và chỉ có cách thành phố Bồ Đào Nha, Ma cao, xây dựng ở bờ sông bên kia, có sáu mươi dặm. Hồng Kông chắc chắn phải thắng Ma cao trong cuộc đấu tranh thương mại, và ngày nay sự chuyển vận quá cảnh các hàng hóa Trung Quốc đại bộ phận được thực hiện qua thành phố Anh. Những bến tàu, những nhà thương, những sân ga, những kho hàng, một nhà thờ gô tích, một dinh toàn quyền, những phố rải đá, tất cả khiến ta tưởng tượng như một trong những đô thị buôn bán của các phân hạt Kent hoặc Surrey, nước Anh đã xuyên qua trái đất trồi lên ở địa điểm này trên nước Trung Quốc, gần ngay điểm đối chân của nó.
Vậy là Vạn Năng, hai tay đút túi quần, đi đến cảng Victoria, dọc đường ngắm nhìn những cái kiệu, những xe đẩy một bánh có mái che còn đang thịnh hành trên đất nước Thiên triều, và cả một đám đông những người Trung Quốc, Nhật bản, Châu Âu chen chúc trong các phố. Nói đại khái thì đây cũng vẫn là Bombay, Calcutta hoặc Singapore mà chàng trai đứng đắn lại thấy trên đường của mình. Dường như có cả một dãy những thành phố Anh vòng quanh thế giới.
Vạn Năng đã đến cảng Victoria. Tại đây, ở cửa sông Quảng Châu, tàu bè đủ mọi nước đông như kiến, tàu Anh, tàu Pháp, tàu Mỹ, tàu Hà Lan: tàu buồn và tàu chiến, thuyền nhỏ Nhật Bản hoặc Trung Quốc, thuyền thoi, thuyền tam bản, tàu chở xăng dầu, và cả những tàu-hoa tạo thành những vườn hoa nổi trên mặt nước. Đi dạo chơi, Vạn Năng để ý thấy một số người bản xứ mặc quần áo vàng: tất cả đều rất cao tuổi. Vào một cửa hàng thợ cạo Trung Quốc để cạo râu “theo kiểu tàu”, anh được biết qua ông Figaro42 địa phương nói tiếng Anh khá thạo, rằng tất cả những cụ già ấy đều ít nhất tám mươi tuổi, và đến tuổi ấy họ được đặc quyền mặc đồ vàng là màu của hoàng tộc. Vạn Năng thấy điều gì đó thật tức cười mà không biết tại sao.
Cạo râu xong, anh ra đến tàu Carnatic, và tại đây, anh trông thấy Fix đi đi lại lại, điều ấy đối với anh chẳng lạ gì. Nhưng viên thanh tra cảnh sát để lộ trên mặt những biểu hiện của một nỗi thất vọng cay đắng.
“Tốt! – Vạn Năng tự nghĩ, – công việc của các ngài quí phái ở Câu lạc bộ Cải cách không ổn rồi!”
Và anh lại bên Fix với nụ cười vui vẻ, không muốn để ý đến vẻ bực mình của ông bạn.
Thế nhưng viên thanh tra có đầy đủ lý do để nguyền rủa cái số phận độc ác cứ đuổi theo ông mãi. Vẫn chưa có lệnh bắt! Dĩ nhiên cái lệnh bắt ấy chạy đằng sau ông, và chỉ có thể đến tay ông nếu ông lưu lại vài ngày ở thành phố này. Vậy mà Hồng Kông là mảnh đất Anh cuối cùng trên đường đi, tên Fogg sắp thoát hẳn, nếu ông không có cách nào giữ chân hắn lại.
– Thế nào, ông Fix, ông có định cùng đi với chúng tôi đến tận Châu Mỹ không? – Vạn Năng hỏi.
– Có. – Fix đáp, hai hàm răng nghiến chặt.
– Thế thì đi! – Vạn Năng kêu lên, phát ra một chuỗi cười giòn tan. – Tôi biết thừa là ông không thể rời chúng tôi mà. Lại đây mà giữ lấy một chỗ, lại đây nào!
Và cả hai cùng bước vào sở vận tải đường biển thuê bốn buồng cho bốn người. Nhưng người bán vé lưu ý họ là tàu Carnatic đã sửa chữa xong, nó sẽ đi ngay tám giờ tối nay chứ không phải sáng mai như báo trước.
“Rất tốt! – Vạn Năng đáp. – như thế càng hợp ý ông chủ tôi. Tôi phải về báo ngay cho ông biết mới được”.
Lúc này Fix chọn lấy chước cuối cùng. Ông quyết định sẽ nói hết với Vạn Năng. Có lẽ đó là biện pháp duy nhất để ông có thể giữ Phileas Fogg lại trong vài ngày ở Hồng Kông.
Ra khỏi sở, Fix mời anh bạn đi giải khát ở một quán rượu, Vạn Năng còn rộng rãi thời giờ. Anh nhận lời mời của Fix.
Một quán rượu mở trên bến. Nó có một vẻ ngoài dễ có cảm tình. Hai người bước vào. Đó là một căn phòng rộng, trang trí đẹp, cuối phòng có một bộ phản trải đệm. Trên bộ phản ấy có một số người đang nằm ngủ xếp hàng bên nhau.
Khoảng ba chục khách ngồi trong một phòng lớn bên những bàn nhỏ đan bằng cói. Một vài người đang nốc cạn những vỏ rượu bia Anh, “alơ” hay “Pooctơ”, vài người khác uống những bình rươu mùi, “gin” hay “brani”. Ngoài ra, phần đông hút trong những tẩu dài bằng đất đỏ, nhồi những viên thuốc phiện trộn tinh dầu hoa hồng. Rồi chốc chốc, một người say thuốc nào đó ngã dúi xuồng gầm bàn, và cách anh bồi bàn của tiệm, nắm lấy chân và đầu ông ta, khiêng ông ta đặt lên bộ phản bên một ông bạn cùng cảnh. Khoảng hai chục con người say thuốc ấy được xếp thành hàng bên nhau tử tế, trong tình trạng tột cùng của sự ngu độn.
Fix và Vạn Năng hiểu rằng họ đã bước vào một tiệm hút được những con người khốn khổ, đần độn, gầy ốm, ngu xuẩn ấy lui tới, những con người mà nước Anh con buôn đã bán cho hàng hai trăm sáu mươi triệu đồng phật lăng cái thứ thuốc tai hại mà người ta gọi là thuốc phiện! Đáng buồn thay những thứ bạc triệu ấy kiếm chác trên một trong những thói xấu nguy hại bậc nhất của bản tính con người.
Chính phủ Trung Quốc đã cố gắng để trừ bỏ cái tệ nạn ấy bằng những giáo luật nghiêm khắc, nhưng vô hiệu. Từ tầng lớp giàu có, thoạt đầu nắm độc quyền hút thuốc phiện, tệ nạn này lan xuống các tầng lớp bên dưới, và những sự tàn phá của thuốc phiện không thể nào ngăn chặn được nữa. Người ta hút thuốc phiện khắp mọi nơi mọi lúc trong vương quốc thiên triều. Đàn ông và đàn bà đắm mình trong cái thú say mê thảm họa này, và khi đã quen với khói thuốc phiện thì họ không thể thiếu nó được nữa, nếu không sẽ phải chịu những cơn co giật khủng khiếp của dạ dày. Một người nghiện nặng có thể hút đến tám điếu một ngày, nhưng trong hai năm thì anh ta chết.
Vậy mà, với ý định giải khát, Fix và Vạn Năng đã bước vào một trong những tiệm hút như thế nhan nhản ngay cả ở Hồng Kông này. Vạn Năng không có tiền, nhưng anh vui lòng đón nhận “cử chỉ lịch sự” của ông bạn anh, chỉ cần anh sẽ mời lại ông ta khi có dịp.
Họ gọi hai chai Pooctơ, anh chàng Pháp uống thoải mái không khách khí, còn Fix, dè dặt hơn, chăm chú quan sát anh bạn của mình. Họ nói chuyện này chuyện nọ, nhất là về cái ý định tuyệt diệu của Fix sẽ đi tàu Carnatic. Và nhân nói đến cái tàu bể này, mà giờ khởi hành đã chuyển sớm lên mấy tiếng đồng hồ, Vạn Năng đứng dậy, các chai rượu lúc này đã cạn, để đi báo ông chủ mình.
Fix níu anh lại.
– Khoan tí đã. – ông nói.
– Ông cần gì, ông Fix?
– Cần nói với anh một chuyện quan trọng.
– Quan trọng à? – Vạn Năng kêu lên, uống cạn một vài giọt rượu còn lại trong đáy cốc. – Thế thì để mai nói. Hôm nay tôi không có thời giờ.
– Anh nán lại ngồi lại đây đã. – Fix đáp. – Đây là chuyện ông chủ anh!
Nghe nói thế, Vạn Năng chăm chú nhìn ông bạn. Anh thấy nét mặt Fix có vẻ gì kỳ lạ. Anh ngồi lại.
– Ông có chuyện gì cần nói với tôi nào? – Anh hỏi.
Fix đặt bàn tay lên cánh tay anh bạn, và hạ thấp giọng, ông hỏi:
– Anh đã đoán ra tôi là ai chưa?
– Hẳn chứ! – Vạn Năng tủm tỉm nói.
– Nếu vậy thì tôi sẽ thú hết với anh…
– Thú bây giờ thì tôi đã biết tỏng cả rồi, ông bạn cáo già của tôi ơi! Chà! Cái chuyện chẳng hay ho gì! Dẫu sao thì ông cứ việc mà làm. Nhưng trước hết, tôi xin thưa với ông rằng các quý ngài quý phái ấy thật phí tiền vô ích!
– Vô ích à! – Fix nói, – anh chỉ được cái nói liều. Rõ ràng anh không biết số tiền lớn như thế nào.
– Biết chứ, sao lại không biết, – Vạn Năng đáp, – hai vạn livrơ.
– Năm vạn rưỡi! – Fix nói lại, nắm chặt bàn tay người Pháp.
– Sao! – Vạn Năng kêu lên, – ông Fogg đã dám…!
– Năm vạn rưỡi livrơ!… Thôi được! Thêm một lý do không được để phí một giây, – anh nói thêm và lại đứng lên một lần nữa.
– Năm vạn rưỡi livrơ! – Fix nói, và ép Vạn Năng ngồi lại, sau khi đã gọi một chai rượu mạnh “branđi”, – và nếu thành công, tôi sẽ được một khoản tiền thưởng là hai nghìn livrơ. Anh có muốn được năm trăm trong số đó không? (12.500 phật lăng), với điều kiện là giúp tôi một tay.
– Giúp ông à? – Vạn Năng kêu lên, hai mắt tròn xoe.
– Phải, giúp tôi giữ ông Fogg lại vài ngày ở Hồng Kông!
– Hử? – Vạn Năng bật lên, – ông nói gì vậy? Sao chưa vừa lòng cho người theo dõi ông chủ tôi, nghi ngờ lòng trung thực của ông, các ngài quý phái ấy còn muốn gây cho ông những trở ngại dọc đường! Tôi thật lấy làm nhục thay cho họ.
– Chà chà! Anh nói gì thế? – Fix hỏi.
– Tôi muốn nói đó là sự hoàn toàn vô liên sỉ. Chẳng khác gì bóc lột Ông Fogg, và thò tay vào túi ông móc tiền ra.
– Ồ! Chính là chúng tôi muốn làm việc ấy!
– Nhưng đó là một mưu ma chước quỷ! – Vạn Năng kêu lên, lúc này cũng đã nóng mặt do ảnh hưởng của chai rượu “branđi” ông Fix mời, mà anh uống mà không biết là mình uống, – mưu ma chước quỷ thật sự! Thế mà cũng gọi là những nhà quý phái đấy! Bạn đồng sự đấy!
Fix bắt đầu chẳng hiểu mô tê gì nữa.
– Bạn đồng sự đấy! – Vạn Năng kêu lên. – Hội viên Câu lạc bộ Cải cách đấy! Xin ông biết cho, ông Fix, ông chủ tôi là một người quân tử, và khi ông đánh cuộc, thì ông ấy muốn thắng cuộc một cách ngay thẳng.
– Thế anh cho tôi là ai vậy? – Fix hỏi, chăm chăm nhìn Vạn Năng.
– Còn ai nữa! Một chân tay của các ngài hội viên Câu lạc bộ Cải cách, có nhiệm vụ điều tra cuộc hành trình của ông chủ tôi, một việc làm nhục người ta ghê gớm! Cho nên, mặc dầu từ lâu nay tôi đã đoán ra ông, tôi vẫn cố giữ không nói cho ông Fogg biết!
– Ông ta không biết gì hết ư?… – Fix hỏi vội.
– Không biết gì hết. – Vạn Năng cạn cốc một lần nữa đáp.
Viên thanh tra cảnh sát đưa tay ôm trán. Ông ngập ngừng trước khi lại nói tiếp. Làm gì bây giờ? Sự nhầm lẫn của Vạn Năng có vẻ thành thực, nhưng nó khiến kế hoạch của ông khó khăn hơn. Rõ ràng anh đầy tớ này đã nói với tất cả lòng ngay thật, và hẳn không phải là kẻ tòng phạm của chủ hắn, điều mà Fix có thể e ngại.
“Được rồi”, – ông nghĩ bụng, – hắn đã không phải tòng phạm thì hắn sẽ giúp ta”.
Viên thám tử lại quyết định một lần thứ hai. Vả chăng, ông ta cũng không còn thời gian chùng chình nữa. Bằng mọi giá phải bắt giam ông Fogg ở Hồng Kông.
– Anh nghe đây. – Fix nói bằng một giọng cộc lốc, – anh nghe tôi cho rõ. Tôi không phải như anh tưởng, nghĩa là không phải người của hội viên Câu lạc bộ Cải cách.
– Ô hay! – Vạn Năng nói và nhìn ông với một vẻ giễu cợt.
– Tôi là thanh tra cảnh sát đang nhận một nhiệm vụ của nhà nước chính quốc…
– Ông… thanh tra cảnh sát!…
– Phải, và tôi sẽ chứng minh cho anh thấy, – Fix lại nói. – Giấy ủy nhiệm của tôi đây.
Và viên thanh tra rút trong ví ra đưa cho anh bạn xem một giấy ủy nhiệm do ông giám đốc sở cảnh sát trung ương ký. Vạn Năng ngây người nhìn Fix, không thốt lên được một lời.
– Vụ đánh cuộc của tên Fogg – Fix lại nói – chỉ là một trò bày ra để bịp các anh, anh và các bạn đồng sự của hắn ở Câu lạc bộ Cải cách, vì hắn rất cần biến các anh thành những kẻ tòng phạm vô tình cho hắn.
– Nhưng cớ sao?… – Vạn Năng kêu lên
– Anh nghe đây. Ngày 28 tháng chín vừa rồi, một vụ trộm năm vạn rưởi livrơ đã xảy ra ở Ngân hàng Anh do một kẻ mà người ta đã ghi được hình dạng. Vậy mà hình dạng ấy đây, đúng từng tí với hình dạng tên Fogg.
– Thôi đi! – Vạn Năng đấm mạnh nắm tay lực lưỡng của anh xuống mặt bàn kêu lên. Ông chủ tôi là con người lương thiện nhất trên đời!
– Anh biết gì mà nói? – Fix đáp. – Thậm chí anh cũng chẳng biết hắn ta như thế nào! Anh vào làm việc cho hắn đúng ngày hắn ta ra đi, và hắn đã đi hấp tấp với một cớ vô nghĩa lý, không hòm xiểng, đem theo một đống bạc giấy kếch xù! Vậy mà anh dám quả quyết là một con người lương thiện!
– Phải, phải! – chàng trai khốn khổ nhắc đi nhắc lại như cái máy.
– Vậy anh cũng muốn bị bắt như một kẻ tòng phạm của hắn hay sao?
Vạn Năng đưa hai tay ôm lấy đầu. Trông anh không còn nhận ra được nữa. Anh không dám nhìn viên thanh ra cảnh sát. Phileas Fogg là một tên kẻ cắp, ông, vị cứu tinh của bà Aouda, con người cao thượng và dũng cảm! Vậy mà người ta nêu lên bao nhiêu điều kết tội ông! Vạn Năng cố gạt bỏ những mối nghi ngờ cứ luồn vào trong tâm trí anh. Anh không muốn tin ông chủ của mình là kẻ phạm tội.
– Rốt cuộc thì ông muốn gì ở tôi? – anh cố sức nén mình lại nói với viên thanh tra cảnh sát.
– Thế này. – Fix đáp. – Tôi đã theo hút tên Fogg đến tận đây, nhưng tôi vẫn chưa nhận được lệnh bắt mà tôi yêu cầu Luân Đôn gửi tới. Vậy anh phải giúp tôi giữ hắn lại ở Hồng Kông…
– Tôi ấy à! Ông muốn tôi…
– Và tôi sẽ chia với anh món tiền thưởng hai nghìn livrơ của Ngân hàng Anh đã hứa!
– Không đời nào! – Vạn Năng đáp, muốn đứng lên rồi lại ngã xuống, anh cảm thấy cùng một lúc mình đã mất hết cả trí khôn lẫn sức lực.
– Ông Fix, – anh nói lúng búng, – cứ cho rằng tất cả những gì ông nói với tôi đều là sự thật… cứ cho rằng ông chủ tôi là tên kẻ cắp mà ông tìm kiếm… cái đó tôi không thừa nhận… tôi đã… tôi làm cho ông ấy… tôi đã thấy ông ấy tốt bụng và cao thượng… Phản bội ông ấy… không đời nào… không, dù đổi lấy tất cả vàng bạc trên trái đất này… Tôi sinh ra ở một làng mà người ta không ăn phải cái bả ấy!…
– Anh từ chối?
– Tôi từ chối.
– Vậy anh cứ coi như tôi đã không nói gì cả, – Fix đáp, – nào ta uống đi.
– Phải, uống đi.
Vạn Năng mỗi lúc một chuếch choáng. Fix muốn đánh anh gục hẳn. Ông hiểu rằng bất cứ giá nào cũng phải tách rời anh ta ra khỏi ông chủ anh. Trên bàn có vài cái tẩu đã nhồi sẵn thuốc phiện. Fix tuồn một tẩu vào tay Vạn Năng, anh cầm lấy, đưa lên miệng, châm lửa hít mấy hơi, rồi lại ngã ra, đầu óc nặng trĩu dưới tác dụng của chất ma túy.
“Thế là ổn chuyện. – Fix nhìn Vạn Năng đã lịm đi. Nói – tên Fogg sẽ không được loan báo kịp thời về giờ khởi hành của tàu Carnatic, và nếu hắn đi, thì ít ra cũng là đi không có cái thằng Pháp khốn khiếp này!”
Rồi ông trả tiền và đi ra.
.................
[←42]
Figaro: tên một người thợ cạo, nhân vật trong vở hài kịch “Người thợ cạo thành Seville” của nhà văn Pháp thế kỷ 18, Pierre Beaumarchais.