Hồi hai: Nhân tố ngẫu nhiên
Lớp vỏ than khổng lồ không thể đo được chiều rộng và độ sâu, bị các dòng nhiệt đối lưu hoạt động liên tục bao vây xung quanh, chốc lát lại có dòng dung nham trào lên ùng ục. Hội Tư Mã Khôi không thể dừng chân ở đây lâu, lập tức chui qua khe nứt bên rìa rừng rậm, lớp than đen có tác dụng cách nhiệt rất tốt, nhiệt độ lập tức trở nên âm lạnh trở lại. Những cây cổ thụ đan cài chằng chịt đã hoàn toàn hóa thành đá trầm tích hữu cơ, trong lòng nó, chỗ nào cũng sụt lở lún xuống. Điều nguy hiểm nhất là ngoài màu đen đặc quánh trong địa tầng ra, thì không hề tồn tại bất kỳ màu sắc gì khác, điều đó khiến cảm giác về không gian và phương hướng của con người trở nên hỗn loạn, hoàn toàn không thể phân biệt được trên dưới trái phải, đông tây nam bắc. Tư Mã Khôi định vị phương hướng bằng la bàn, rồi dẫn cả đội mò mẫm trong bóng tối tiến về phía trước, càng đi càng cảm thấy quy mô cánh rừng rậm than đá này thật đáng kinh ngạc, nếu dựa vào lực lượng mỏng manh của đội với mấy người ít ỏi này mà dò dẫm trắc địa từng bước, thì rất khó tìm thấy kết quả. Anh bèn tìm một khu vực tương đối kiên cố, để treo đèn quặng lên, rồi bảo mọi người tạm thời nghỉ ngơi chốc lát, gặm lương khô, lần lượt canh cho nhau ngủ. Chỗ này than vụn vương vãi khắp nơi, giẫm chân lên là phát ra âm thanh lạo xạo, nếu có vật gì định tiếp cận khu vực phụ cận, cả đội sẽ phát hiện ra ngay. Trong cánh rừng than đá im lìm như cõi chết, không hề nhìn thấy bất cứ dấu tích nào của sự sống, hội Tư Mã Khôi cho dù ngủ mơ cũng phải mở một mắt trông chừng, nhưng từ đầu chí cuối không có gì xảy ra ngoài ý muốn, chỉ là cơn sóng tâm lý lo lắng trong lòng cứ dập dềnh, khiến không ai ngủ yên được. Vài tiếng sau, cả đội lại tiếp tục lên đường. Nhờ đèn quặng và la bàn, mọi người đã đi xuyên qua khe nứt nhỏ hẹp trong lớp vỏ than. Những cây cổ thụ hóa than cao to sừng sững, vươn dài tán đan cài chập trùng vào nhau, dường như không có điểm tận cùng. Thắng Hương Lân dừng lại quan sát kim la bàn, rồi quay sang bảo Tư Mã Khôi: “Chúng ta không có bản đồ chính xác đánh dấu chiều sâu. La bàn chỉ có thể cung cấp phương vị đại khái, tìm loạn lên thế này cũng không phải cách hay.” Tư Mã Khôi gật đầu nói: “Tôi cũng đang đinh chuyển hướng đây, chỉ cần thấy dấu tích tầng nham thạch bị dòng nước bào mòn trong động đá vôi, thì sẽ biết ngay phương hướng tiến lùi, nhưng với lớp than đen sì sì thế này, rất khó phán đoán địa hình địa thế. Bây giờ ngay cả đường cũ, chúng ta cũng không thể quay về được nữa.” Hải ngọng nói: “Thế thì bọn ta cứ kiên nhẫn đợi mấy trăm ngàn năm sau, biết đâu lại có công nhân mỏ than nào đó chui vào đào thi thể của cả bọn lên. Đến lúc đó, độ nổi tiếng của bọn mình phải ngang ngửa với xác ướp người phụ nữ ở Mã Vương Đôi. Người ta sẽ giật tít trên tờ Nhân dân nhật báo và Quang Minh nhật báo thế này: “Xác ướp nam giới ở rừng rậm than đá”. Bọn mình khi sống chăng kiếm nổi bậc lương mười bảy, nhưng chết đi thì lại vinh quang rạng danh cả tổ tông mấy đời ấy chứ!” Đội trưởng liên lạc Lưu Giang Hà cứ ngỡ Hải ngọng định làm thế thật, liền cuống quýt nói: “Mọi người đã khắc phục được bao nhiêu khó khăn như vậy, chẳng dễ gì tìm thấy rừng rậm than đá, sao lại không thể nghĩ ra cách chứ? Chẳng phải thủ trưởng đã nói rồi đấy ư? Chỉ cần tinh thần không trượt ngã thì biện pháp tháo gỡ khó khắn luôn nhiều hơn khó khăn. Các đại ca lắm mưu nhiều kế, thử nghĩ kỹ lại xem, chẳng phải chúng ta còn cần kỳ tích gì đó mới tìm thấy điện thoại thạch từ hay sao? Thứ đó rốt cục là cái gì vậy? Hay để tôi lên phía trước tìm thử nhé!”. Tư Mã Khôi bảo: “Kỳ tích không phải là thứ gì. Câu lúc trước tôi nói có ý là: cần xuất hiện nhân tố ngẫu nhiên giống như kỳ tích, thì chúng ta mới có khả năng thành công, cũng có nghĩa hy vọng vô cùng mờ mịt. Chú em cứ nghĩ kỹ mà xem, phải tìm một cái máy điện thoại trong cả khu rừng rậm than đá mênh mông bát ngát thế này, có khác nào mò kim đáy bể?” Trình độ văn hóa của Lưu Giang Hà đã không cao, lại còn rất cứng đầu: “Mao Chủ tịch từng nói, quần chúng có thể tạo nên kỳ tích, công nông binh chúng ta chính là bộ phận quan trọng tạo nên quần chúng, vì sao lại không thể tạo ra kỳ tích cơ chứ? Bây giờ chúng ta dốc hết sức tạo ra kỳ tích, thì chẳng phải sẽ tìm thấy điện thoại thạch từ hay sao?” Tư Mã Khôi đang ngẫm nghĩ đối sách, bèn thuận miệng giải thích cho Lưu Giang Hà: “Kỳ tích, cái thứ đó được chia thành rất nhiều loại, có cái hiện hữu thực chất, có cái phi thực chất, kỳ tích thực chất thường đạt được sự huy động sức mạnh tập thể và vật chất lớn lao, nhưng còn một loại kỳ tích đích thực khác, mà chỉ có thể hiện nhờ vào nhiều nhân tố ngẫu nhiên trùng lặp. Trước đây, thời kỳ đại chiến thế giới thứ nhất, có một anh lính Pháp không cam tâm làm xác pháo lót đường, bèn lẻn trốn về nước, kết quả bị xử treo cổ, nghĩa là tròng dây vào cổ, thắt lại mãi cho đến lúc tội nhân đoạn khí lìa đời. Ngày hành hình, viên thực thi hành hình thòng dây vào cổ và chuẩn bị thực hiện hình phạt treo cổ cho anh lính đào ngũ, nhưng không ngờ sợi dây treo cổ liên tục đứt năm sáu lần, cuối cùng không có cách nào hoàn thành bản án, đành phải trì hoãn lại. Vào thời kỳ chiến tranh thế giới thứ hai cũng vậy, tên sĩ quan Đức quốc xã đang định xử bắn một người Do Thái, được áp giải từ trong trại tập trung, thì khẩu Luger (1) trong tay hắn đột nhiên bị kẹt đạn. Hắn ta lần lượt thay bằng hai khẩu súng khác, nhưng súng vẫn xảy ra sự cố, cuối cùng hắn đành buông tay. Việc dây treo cổ liên tục đứt hay khẩu Luger bỗng dưng hỏng hóc, đều là tình huống bất ngờ xảy ra với tỉ lệ rất thấp, huống hồ lại xuất hiện liên tục trong khoảng thời gian ngắn, lúc đó dường như có một sức mạnh thần bí vô hình nào đó ngầm bảo vệ những con người này. Trong chuỗi thường lượng tập trung nảy sinh những biến lượng không thể giải thích, rồi trở thành một kết quả nào đó mà không ai ngờ tới được, đó chính là kỳ tích, cũng có thể gọi là vận may hay nhân quả. Tóm lại, giờ đây chúng ta đang rất cần thứ đó, nhưng nó lại chuyển động không phụ thuộc vào ý chí của con người, và cũng tuyệt đối không phải thứ có thể tạo ra bởi năng lực của bất cứ ai trên thế giới.” (1) Luger: tên một loại súng ngắn nổi tiếng của quân đội Đức quốc xã, đạn bay nhanh và rất chính xác. Ông bố nuôi làm việc trong đội lạc đà của Lưu Giang Hà thường nhờ người viết thư gửi cho cậu con nuôi, thư nói: “Bay tòng quân trong đơn vị liên lạc đã mấy năm rồi, kỹ thuật cũng học đầy một bụng, mà đến bây giờ mới làm đến chức đội trưởng, ngay cả cán bộ cũng không lên nổi, sao chẳng bao giờ thấy bay lập công thế hả? Mấy tên tiểu tử đi lính ở khu du mục cũng đều lập công cả rồi, bay đúng là làm ta tức nổ ruột. Bay phải làm cho thật tốt, vì nhân dân phục vụ, chứ không phải chỉ quai miệng ra nói là xong, cần thực hiện bằng hành động thực tế, vả lại bay không kiếm chút thành tích về đây, thì sau này làm sao kiếm nổi “dương cang tử” (2) nào làm vợ hử?” (2) Dương cang tử: nghĩa là cái cong đựng nước, ở Tân Cương dùng để chỉ phụ nữ. Những bức thư đó, tuy lời lẽ lộn xộn, logic lý lẽ cũng không thông suốt, nhưng lại là liều thuốc kích thích khá mạnh đối với Lưu Giang Hà. Anh chứng kiến cảnh đại đội trưởng Mục và giáo sư Nông địa cầu lần lượt hi sinh, long thấy xúc động sâu sắc, bèn hạ quyết tâm phải hoàn thành nhiệm vụ lần này, nhưng rốt cục anh vẫn chỉ là chú lính mới thiếu kinh nghiệm, không thể giữ bình tĩnh như ba người còn lại, vừa thấy không tìm được máy điện thoại thạch từ thì lòng đã nóng như lửa đốt, chỉ hận không thể lập tức móc ba tấc đất lên đào bới. Lúc này, nghe Tư Mã Khôi nói có lý có lẽ, dường như trình độ không thua kém giáo sư bao nhiêu, anh chàng mới dần an tâm, cảm thấy Tư Mã Khôi đúng là người đi nhiều hiểu rộng, chắc chắn sẽ tạo ra nhân tố ngẫu nhiên. Thắng Hương Lân cũng cảm thấy kỳ lạ: “Anh Khôi! Nhìn bộ dạng anh thất học vô nghề, từ trước đến giờ không nói được câu nào cho tử tế, mà sao lại biết nhiều vậy?” Hải ngọng nói: “Tất cả những gì cậu ta vừa nói đều nghe từ miệng bác Nông đấy. Nhưng nói gì thì nói, làm gì thì làm, bây giờ chúng ta cũng không thể kỳ vọng xảy ra nhân tố ngẫu nhiên gì được; muốn tìm chiếc điện thoại thạch từ đâu phải chuyện dễ dàng, chẳng lẽ nó lại rơi từ trên trời xuống chắc…” Anh vừa đi vừa nói, một chân giẫm lên vật gì lồi lồi, cảm giác không giống than đá. Hải ngọng liên ngồi xổm xuống lấy đèn quặng soi cho rõ, thì thấy đó là một chiếc hộp dài bẹt, được đặt thẳng đứng, bên trên bám đây bụi than đen bóng. Hải ngọng phủi lớp đất bụi phía ngoài thì thấy đó là một chiếc hộp nhôm, mặt hộp còn in dòng chữ bằng sơn trắng “Магнитыи (3) Телефон_______79013”, mặt cạnh cũng có một hàng chữ in chìm giống như biển hiệu Прифронтовыми (4) (3) Điện thoại từ tính (4) Tạm dịch là vùng giáp ranh Mẹ của Thắng Hương Lân biết tiếng Nga. Thời kỳ những năm năm mươi, cô cũng được học tiếng Nga ở trường, lại chịu ảnh hưởng từ môi trường gia đinh, nên Hương Lân khá thạo hai thứ tiếng Pháp và Nga. Thời kỳ Liên Trung còn thắm thiết, hội Tư Mã Khôi cũng được học một ít ở trường, nhưng trình độ còn thua xa Hương Lân, nên phát hiện lúc này phải nhờ cô phiên dịch. Thắng Hương Lân quan sát dòng chữ dưới ánh đèn quặng, rồi quay sang nói với Tư Mã Khôi: “Có lẽ đây chính là chiếc điện thoại thạch từ Aφ53 đấy, ký tự in chìm có khả năng là số hiệu dự án quân sự”. Tư Mã Khôi cảm thấy bất ngờ vô cùng: “Cánh rừng than đá rộng lớn như thế, câu cốc, khe nứt nhiều vô số kể, chúng ta lòng vòng trong này đến chóng mặt, sao đột nhiên nó lại bị Hải ngọng phát hiện ra được nhỉ?” Hải ngọng nói với giọng cực kỳ bất bình: “Có lần đen đủi nào mà thiếu lượt tớ, uống ngụm nước lạnh còn bị giắt răng, chẳng lẽ nhân tố ngẫu nhiên thì không thể xuất hiện với tớ một lần hay sao? Tên lính đảo ngũ người Pháp và anh Do Thái bị áp giải trong trại tập trung của Đức quốc xã giỏi giang hơn Hải ngọng tớ ở điểm nào. Dựa vào cái gì mà dám nói tớ không thể gặp kì tích được?” Tư Mã Khôi vẫn cảm thấy có cái gì đó không ổn lắm: “Nếu nói đó là nhân tố ngẫu nhiên chi bằng bảo đó là vận mệnh mà thần phật đã an bài cho cậu thì đúng hơn. Hải ngọng cậu được số phận định đoạt sẽ phải gặp cái máy điện thoại thạch từ Aφ53 này, bất kể xảy ra bao tình huống bất ngờ thì việc gì cần xảy ra nhất định sẽ xảy ra, nếu không thì bên trong chắc chắn có trò quỷ gì đó, chúng ta phải cẩn thận đề phòng chiếc điện thoại là cái bẫy mìn tên đặc vụ bố trí sẵn.” Hải ngọng nghe xong, liên tục lắc đầu: “Kiểu suy diễn này của cậu có vẻ hơi chủ nghĩa duy tâm quá thì phải, chẳng phải vận may của tôi nhuận hơn các đồng chí một chút sao?”. Rồi anh quay sang hỏi Thắng Hương Lân: “Hương Lân, cô thấy thằng Khôi nói năng có vớ vẩn không, lại còn tuyên truyền mê tín dị đoan nữa chứ. Cô có tin trên đời này tồn tại thần phật không?” Thắng Hương Lân vẫn đang chăm chú quan sát chiếc máy điện thoại thạch từ trong lớp than bụi, nghe câu hỏi không hợp thời điểm, bèn do dự một lát mới trả lời: “Tôi chỉ có thể nói, người Liên Xô không tin vào điều đó.” Cả đội đều thấy kết quả suy đoán thứ hai của Tư Khôi có vẻ đáng tin hơn, mọi người thận trọng phủi sạch bụi than, lấy ống nghe trong chiếc hộp ra, nhưng không thấy xảy ra điều gì bất thường. Cuộn dây đi ngầm dưới đất càng kéo càng dài, nhưng có một số khu vực bị tảng than sụt lở vùi lấp, không thể mò theo đường dây lần về phía trước, không rõ đường dây này nối đến nơi nào, hơn nữa dưới đáy điện thoại còn được cố định bởi ống thép dài cắm sâu xuyên qua tầng than. Mọi người không thấy có gì khác thường thì suy đoán chiếc điện thoại có lẽ không phải bẫy mìn, rồi nhớ lại: Trước lúc lâm chung, giáo sư đã dặn dò, chỉ cần thông máy là có thể trực tiếp xâm nhập kính viễn vọng Lopnor, nhưng bất luận đầu bên kia nói gì, cũng tuyệt đối không được tin. Bây giờ đã tìm thấy chiếc điện thoại, điều đó chứng minh tin tình báo giáo sư nắm được vô cùng chuẩn xác, nhưng việc sau thì thật sự khiến người ta rất khó hiểu. Kính viễn vọng Lopnor đã bị bỏ hoang phế nhiều năm, chắc chắn không thể xảy ra khả năng người sống vẫn còn ở lại dưới lòng đất, sau khi thông máy, bọn họ sẽ nói chuyện với ai? Người Liên Xô lắp đặt điện thoại thạch từ trong lớp vỏ than đá ở độ sâu hàng vạn mét dưới lòng nhằm ý nghĩa gì? Trừ khi nó được lắp đặt không phải để liên lạc với con người? Hải ngọng nói: “Mọi người đa nghi quá đấy, vì Hải tôi bẩm sinh đã không phải người bình thường, cho nên những nơi tôi có mặt mới xuất hiện đầy nhân tố ngẫu nhiên. Các cậu cũng không cần cảm thấy tâm lý mất thăng bằng vì việc này, mười đầu ngón tay giơ ra còn có ngón ngắn ngón dài nữa là, trong đám người cũng phải có người đứng bên trái, người đứng bên phải và người đứng giữa chứ. Còn cái máy điện thoại này, nó có thể bắt đươc tín hiệu đến đâu, thì cứ để tôi thử gọi một cú mới biết được, rốt cục thực tiễn mới là tiêu chuẩn duy nhất kiểm nghiệm chân lý…”. Anh chàng vừa huyên thuyên bắn bọt dãi tứ tung, vừa lấy tay chộp điện thoại, quay mạnh cán cầm ở mặt bên, không ngờ do anh dùng sức quá mạnh nên cái cán gỗ – vốn đã mục nát, bị gãy làm đôi, lắp kiểu gì cũng không liền lại được. Hải ngọng lo lắng đến nỗi mồ hôi trên trán vã ra như tắm: “Gãy rồi à? Cái này… cái này đơn thuần chỉ là ngẫu nhiên…” Tư Mã Khôi và đội trưởng Lưu Giang Hà cũng lạnh hết cả người: “Toi rồi! Máy điện thoại này phải quay cán để manheto phát điện, thiết bị đó chỉ cần hỏng một cái là rất khó sửa chữa”. Thắng Hương Lân soi đèn quặng quan sát kỹ ống thép dài dùng để cố định điện thoại, dường như cô hiểu ra điều gì đó, liền nói với ba người còn lại: “Tôi nghĩ chúng ta tìm thấy máy điện thoại thạch từ không phải nhân tố ngẫu nhiên đâu. Trong cánh rừng rậm than đá không chỉ có một chiếc Aφ53, mà ít ra phải có hàng trăm hàng ngàn chiếc.”